CÂU CHUYỆN VỀ “GIẤY PHÉP LÁI XE”

Ngàn Hương

Ngày 26/8/2020 vừa qua, báo chí đồng loạt đưa tin về việc Bộ Công an có một “sáng kiến vĩ đại”, là đề xuất giảm thời hạn giấy phép lái xe (GPLX) từ 10 năm xuống còn 5 năm.

 “Ní nuận” mà Bộ Công an đưa ra là để quản lý tốt hơn sức khỏe của lái xe.

Đề xuất này nằm trong bản dự thảo Luật Đảm bảo Trật tự An toàn giao thông mới nhất vừa trình Chính phủ xem xét. Trong những lần dự thảo trước chưa có đề xuất này.

 Ôi! Nghe qua thì có vẽ hợp lý, vì mục đích rất cao cả “trên cả tuyệt vời”: Rằng “Bộ Công an chỉ vì lợi ích của nhân dân chứ không có lợi ích nào khác”.

Nhưng khi “phát minh” này vừa được ra đời, thì đã bị công luận phản ứng dữ dội. Và thật đáng tiếc. Sáng kiến này  chỉ “sống sót” được một ngày, đành phải “chết yểu” trong đau thương.  Một đứa con tinh thần chỉ mới chào đời được một ngày đã bị… “ mất mạng”.

Việc một cơ quan soạn thảo luật đưa ra những đề xuất gây tranh cãi, vốn không phải là điều hiếm gặp trong những năm qua. Với đề xuất rút ngắn thời hạn GPLX của Bộ Công an, nếu xét về mặt câu chữ sẽ dễ lầm tưởng “rút ngắn” sẽ đi đôi với giảm tải thủ tục hành chính, bớt phiền hà cho người dân.

Tuy nhiên, thực tế lại trái ngược hoàn toàn. Việc rút ngắn thời hạn GPLX từ 10 năm xuống còn 5 năm đồng nghĩa với việc người được cấp GPLX sẽ tăng gấp đôi số lần đi làm thủ tục đổi bằng lái xe. Và họ sẽ mất gấp đôi số tiền cho thủ tục này. Đó là chưa kể, sẽ còn những yêu cầu liên quan nào nữa kèm theo trong mỗi lần đổi bằng chưa được tính đến.

Việc rút ngắn thời hạn GPLX, đương nhiên sẽ được lý giải nhằm mục đích nâng cao chất lượng, chuyên môn lái xe. Tuy nhiên, nếu cơ quan quản lý có mục đích rõ ràng trong việc đổi GPLX là cập nhật kiến thức cho người dân thì việc đổi mới có ý nghĩa. Trong khi GPLX 5 năm phải đổi nhằm mục đích gì thì chưa rõ.

Trong khi người Việt Nam có chỉ số IQ cao mà chưa có đường sắt cao tốc để cho trẻ em đi học, đàn bà đi chợ được thuận tiện, như để xuất của ĐBQH Trần Tiến Cảnh (Đoàn Hà Nam) vào năm 2010, thì chỉ trừ những người tàn tật và già yếu, còn tất cả đều phải đi lại, như đi làm, đi chợ, đi học.v.v..Trong số này người dùng xe ô tô rất nhiều. Mà đã sử dụng ô tô thì phải có các loại bằng B1, B2.v.v.

Hiện nay số người sử dụng xe ô tô tại Việt Nam tuy còn thấp, nhưng mức độ tăng trưởng hàng năm tương đối cao. Theo đánh giá của một số đơn vị chuyên môn, thị trường ô tô Việt Nam đạt mức tăng trưởng 38% hàng năm.  Như vậy đây là “mỏ vàng” cho các ngành chức năng khai thác.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, thì Bộ GTVT và các Sở Giao thông các địa phương mới có quyền cấp Giấy phép lái xe. Nhưng cơ quan thường xuyên kiểm tra các loại xe cộ trên đường, theo quy định tại Thông tư 65/2012/TT-BCA do Bộ Công an ban hành ngày 30/10/2012 và Thông tư 45/2012/TT-BCA, do Bộ Công an ngày 27/7/2012, thì chỉ có CSGT mới có quyền dừng xe người tham gia giao thông để kiểm tra hành chính, còn các lực lượng khác chỉ là phối hợp mà thôi. Điều này chứng tỏ sự “phối hợp nhịp nhàng” giữa Bộ GTVT và Bộ Công an, giữa  kẻ “chuyên đập bụi”, và “kẻ bắt chồn” là “ăn khớp” như thế nào.

 Đó là chưa nói đến việc các Trung tâm đào tạo lái xe chui, và bằng lái xe được rao bán công khai. Bằng Tiến sĩ còn có thể mua như mua rau ngoài chợ thì bằng lái xe là cái đinh gì mà không mua được. Vì vậy nếu  nhà nước muốn cho những GPLX  được cấp cho người lái xe thực sự  có chất lượng, thì trước hết hãy dẹp các Trung tâm đào tạo hầm bà lằng này đi. Chứ đừng có chăm chăm nhìn vào những tầm bằng vô tri vô giác kia có thời hạn mấy năm, và tìm cách tăng thu nhập từ những mảnh giấy vô hồn ấy.

Nói về việc mua bán bằng cấp để từ đó “luồn lách và leo lên”, mới đây tại Bình Thuận, người ta đã phát hiện ra 2 người trình độ chưa hết “lớp 3 trường làng”, nhưng đã leo lên, một người là Hiệu trưởng, Bí thư Đảng ủy Trường Chính trị Bình Thuận, là ông Lê Trung Quân, và bà  Nguyễn Thị Hồng Hiếu, là giảng viên của trường này.

Nếu cặp đôi này không làm hồ sơ “nghiên cứu sinh” để với tới tấm bằng Tiến sĩ, thì sự việc sẽ không bị bại lộ, và các ngài tiếp tục đào tạo ra bao nhiêu là cán bộ “vừa hồng vừa chuyên” để đứng trong hàng ngũ quan tham…hành dân và vơ vét?

Và mới đây, vào tháng 7/2020 vừa qua, người ta còn có sáng kiến chia nhỏ giấy phép lái xe ra rất nhiều loại, làm cho những người am hiểu pháp luật đọc mà cảm thấy tối mắt tối mũi.(1)

 Cụ thể:Theo dự thảo Luật Giao thông đường bộ (sửa đổi), giấy phép lái xe sẽ được chia nhỏ thành 17 loại thay vì 12 loại như hiện hành. Điều này sẽ tạo nên sự bất cập cho những người đang sở hữu giấy phép lái xe hiện nay. Và hàng triệu người sẽ bị ảnh hưởng.

Theo đó, trong tổng số 17 hạng giấy phép lái xe (GPLX) có 13 hạng có thời hạn và 4 hạng không thời hạn. Trong đó, điều gây tranh cãi nhất liên quan đến GPLX của xe máy – loại phương tiện thông dụng và chiếm số lượng lớn nhất nước ta hiện nay.

Đối với GPLX hạng A1, theo quy định hiện hành, người có GPLX hạng A1 được điều khiển xe có dung tích xi-lanh từ trên 50cc đến dưới 175cc.

Với dự thảo Luật GTĐB sửa đổi, chỉ cho phép người có GPLX hạng A1 được điều khiển xe có dung tích xi-lanh đến 125cc và động cơ điện có công suất từ 4 đến 11kW.

Quy định này khiến nhiều người băn khoăn khi các loại xe có dung tích xi-lanh từ 125cc – 175cc hiện nay tại Việt Nam khá thông dụng, số lượng có thể lên tới cả trăm ngàn chiếc.

Có thể kể tên một số loại xe như Honda SH 150cc, Airblade 150cc, Honda Winner 135cc, Yamaha Exciter 135&150 cc, Yamaha Nouvo 135cc hay NVX 155cc,…

Những người đang sở hữu các loại xe này buộc phải chuyển hạng GPLX. Như vậy là buộc những người đang sử dụng các loại xe trên phải học, phải thi lại từ A đến Z, và lại là tiền.

Không chỉ xe 2 bánh, Dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi còn đưa ra những quy định  đối với xe ô tô. Một trong những đề xuất này là quy định người có GPLX hạng B1 không còn được điều khiển ô tô mà chỉ được lái xe mô tô 3 bánh hoặc các loại xe quy định cho GPLX hạng A0, A1.

Còn GPLX hạng B2 cũng được điều chỉnh là chỉ cấp cho người điều khiển xe số tự động. Nếu muốn được điều khiển thêm ô tô số sàn cho cùng hạng B2 sẽ phải chuyển đổi sang GPLX hạng B.

Đây chỉ là một vài trong số hàng chục những thay đổi chỉ riêng về GPLX trong dự thảo Luật. Nếu dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi được thông qua, ước tính sẽ có hàng triệu người dân bị ảnh hưởng.

Còn n ớ thời gian trước, từ chỗ luật cho phép người điều khiển mô tô, xe máy khi qua các ngã ba, ngã tư nếu gặp đèn đỏ vẫn được rẽ phải. Nhưng sau đó lại cấm. Và người tham gia giao thông được vượt khi có đèn vàng trước khi có đèn đỏ. Nhưng sau đó thì quy định này bị bỏ. Người vượt đèn vàng sẽ bị phạt như vượt đèn đỏ.  Vậy thì sinh ra tín hiệu đèn vàng để làm gì?

Một điều khá thú vị  là cách đây không lâu,  Bộ Công an đề xuất cấp thẻ căn cước công dân gắn chíp trong dự án xây dựng căn cước công dân mới. Đề xuất hiện giữa lúc chương trình đổi từ chứng minh Nhân dân sang căn cước công dân có mã vạch, vừa được triển khai và thực hiện ở một số địa phương. Chưa biết loại giấy tờ mới này hiện đại và tiện ích bao nhiêu nhưng nếu đề xuất này được triển khai, sẽ có 16 triệu thẻ căn cước công dân vừa cấp cho công dân ở 16 tỉnh, TP đã thành lạc hậu và đương nhiên sẽ phải đổi. Và người dân sẽ mất thêm thời gian và tiên bạc và bao nhiêu là phiền toái cho việc thay đổi này. Qua đó cho thấy pháp luật tại Việt Nam cứ thay xoành xoạch như thay áo, thích thì dùng không thích thì thay, mặc cho nó gây nên phiền phức và tốn kém cho nhân dân thì họ chẳng cần biết.

Chuyên gia kinh tế, TS Vũ Đình Ánh từng nói: “Thu thế phải như người vặt lông vịt, phải biết làm sao không để cho vịt kêu toáng lên”.

Nhưng trong trường hợp này thì các bộ đã làm cho những con vịt sắp bị vặt lông kêu toáng lên. Vì vậy mà  Bộ Công an phải có thay đổi, rằng bằng lái xe giữ nguyên thời hạn 10 năm, không rút xuống 5 năm(2).

Đó là chuyện rút ngắn thời hạn GPLX. Chưa biết “tính mạng” của các GPLX hạng A1 cho những người sử dụng xe phân khối lớn, từ 125cc đến 175cc rồi sẽ ra sao, hạ hồi phân giải.

Việc xây dựng các văn bản luật sao cho phù hợp với điều kiện thực tiễn luôn là điều tốt. Tuy nhiên, dù quy định gì, trong văn bản luật nào đi chăng nữa cũng đều phải đặt lợi ích của Nhà nước và người dân lên hàng đầu. Trong đó, tối giản thủ tục hành chính, bớt phiền hà tốn kém cho người dân.

Bởi xét cho cùng, luật pháp sinh ra cũng để phục vụ nhân dân, chứ không phải để tìm cách “vặt lông vịt” một cách hợp pháp mà không để vịt kêu.

Chú thích:

(1)Lhttps://vietnamnet.vn/vn/oto-xe-may/chuyen-doi-hang-loat-giay-phep-lai-xe-bang-lai-xe-nguoi-dan-lo-lang-653681.html)

(2):(https://tuoitre.vn/bo-cong-an-bang-lai-xe-giu-nguyen-thoi-han-10-nam-khong-rut-xuong-5-nam-2020082619393006.htm)