Những hạt hướng dương cho Putin

Manh Kim

Đẹp thay! Lính Ukraine trước giờ ra trận bảo vệ tổ quốc

Hôm nay, khi đang họp báo, đại sứ Nga tại Liên Hiệp Quốc, Vasily Nebenzya, phải ngưng giữa chừng để nghe một cuộc điện thoại. Vài phút sau, Vasily Nebenzya thông báo: Chính phủ Mỹ vừa quyết định trục xuất 12 nhà ngoại giao thuộc phái bộ Nga tại LHQ. Tất cả phải rời khỏi Mỹ trước ngày 7 Tháng Ba. Cũng hôm nay, Liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA) và Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA) quyết định treo giò đội tuyển Nga “cho đến khi có thông báo mới”. 

Thứ Bảy 26 Tháng Hai, một số tiểu bang Mỹ ban lệnh cấm bán vodka được sản xuất ở Nga. Không phải lệnh suông. Thống đốc Utah, Spencer Cox, ký hẳn sắc lệnh hành pháp yêu cầu Cơ quan kiểm soát thức uống có cồn “ngay lập tức” hạ khỏi kệ tất cả sản phẩm sản xuất ở Nga và mang thương hiệu Nga. “Utah cùng đứng lên biểu thị sự đoàn kết với người dân Ukraine” - Spencer Cox nói. Những sắc lệnh tương tự cũng được Thống đốc New Hampshire Chris Sununu và Thống đốc Ohio Mike DeWine ký… Từ những vụ “lẻ tẻ” đến các chính sách siết cổ bằng đòn tài chính, thế giới cho thấy sự phản hồi và “đáp lễ” Putin đang được thực hiện với mức độ và tốc độ chưa từng có đối với một quốc gia kể từ sau Thế chiến thứ hai.

Khi Putin quyết định tăng hỏa lực cho cục diện chiến sự bế tắc, lửa đang cháy trong “nhà” Putin. Đồng rúp đang mất giá không phanh. Tính chiều tối ngày 28 Tháng Hai giờ EST, giá trị đồng rúp đã bốc hơi ¼. Ngân hàng Trung ương Nga, với phần lớn dự trữ ($643 tỷ) bị phong tỏa, đã phải tăng hơn gấp đôi tỉ lệ lãi suất, lên 20%, để neo đồng rúp khỏi chìm sâu hơn. Hôm nay, 28 Tháng Hai, tại Moscow, một đôla Mỹ trị giá hơn 110 rúp, so với khoảng 80 một tuần trước. Trong phiên giao dịch tại London, cổ phiếu Sberbank (ngân hàng lớn nhất Nga) đã mất ¾ giá trị. Nước Nga đang hoảng loạn. Người dân ào đến các trạm ATM. Hãng hàng không Aeroflot hủy tất cả chuyến bay đến châu Âu sau khi loạt quốc gia châu Âu cấm máy bay Nga sử dụng không phận họ. Mỗi cú đòn tiếp theo lại nặng ký hơn cú trước.

Điều không thể ngờ là sự thay đổi bước ngoặt trong các chính sách, từ đối ngoại, quốc phòng đến kinh tế tại một số quốc gia vốn ôn hòa. Tổng thống Thụy Sĩ Ignazio Cassis loan báo Thụy Sĩ sẽ khóa “ngay lập tức” tài khoản của Vladimir Putin, Thủ tướng Mikhail V. Mishustin và Ngoại trưởng Sergey V. Lavrov; cùng tất cả 367 cá nhân nằm trong danh sách cấm vận mà EU liệt kê tuần trước. Ngoại trưởng Lavrov, dự kiến đến Geneva vào hôm nay (28 Tháng Hai) để nói chuyện trước Hội đồng Nhân quyền LHQ, đành phải “lỗi hẹn” vì lệnh cấm bay. Dữ liệu ngân hàng quốc gia Thụy Sĩ cho biết, giá trị tài khoản của các công ty và cá nhân Nga là hơn $11 tỷ, tính đến năm 2020. Không chỉ Thụy Sĩ, Monaco cũng quyết định “nhanh chóng áp dụng và thực hiện” các biện pháp tương tự “những gì được hầu hết quốc gia châu Âu tiến hành”.

Hãng dầu hỏa khổng lồ Shell, từng nhiều năm làm ăn với Nga, tuyên bố rút khỏi tất cả dự án hợp tác với Gazprom – tập đoàn dầu khí lớn nhất thuộc quản lý nhà nước Nga. BP tuyên bố bán cổ phần của họ trong Rosneft. Volvo cho biết sẽ ngưng sản xuất tại nhà máy ở Nga; và Mercedes-Benz loan bố ngưng hoạt động kinh doanh tại Nga “ngay lập tức”, trong đó có quan hệ kinh doanh với hãng xe tải Kamaz. “Không có bất kỳ chiếc xe tải nào được sản xuất dưới liên doanh Mercedes-Benz và Kamaz nữa; không có phụ tùng nào được cung cấp cho Kamaz…” - theo bản ghi nhớ nội bộ Mercedes-Benz mà Reuters tiếp cận được.

Với người dân Ukraine, tinh thần chiến đấu tiếp tục lên cao. Võ sĩ Oleksandr Usyk, huy chương vàng Olympic 2012; và võ sĩ Vasiliy Lomachenko, cựu vô địch thế giới và hai lần huy chương vàng Olympic, tuyên bố cầm súng ra trận. Hãng rượu Pravda ở Lviv loan bố tặng vỏ chai để bà con “chế ra nhiều bom xăng mang thương hiệu Pravda hơn”. Ukraine cũng cắt nguồn điện khỏi mạng điện kết nối vào lưới điện Nga và móc kết nối vào lưới châu Âu…

Tại chiến trường, quân Nga bắt đầu tăng mạnh hỏa lực vào hôm nay để gỡ thế bế tắc. Từ năm 2008, quân đội Nga đã tăng tốc cải tổ, tạo ra cái gọi là một hệ thống quân đội chuyên nghiệp (kontrakniki). Không nhà quân sự nào có thể đánh giá thấp sức mạnh quân sự Nga (nhấn mạnh: “quân sự”, không phải “quân đội”). Quân đội Nga được đánh giá chỉ đứng sau Mỹ, với ngân sách ước tính $61,7 tỉ. So với Nga, Ukraine chỉ là một đứa trẻ, với ngân sách quốc phòng $5,9 tỉ. Nga có gần 900.000 quân thường trực, so với khoảng 200.000 của Ukraine. Nga có 1.328 chiến đấu cơ trong khi Ukraine chỉ có 146; Nga có 478 trực thăng trong khi Ukraine có 42; Nga có 31.000 xe bọc thép trong khi Ukraine vỏn vẹn 5.000… Tuy nhiên, việc đếm số trở nên ít có ý nghĩa, căn cứ vào những gì quân đội Nga thể hiện vài ngày qua.

Còn sớm để có thể kết luận về cuộc chiến nhưng “Nga thực sự đang cho thế giới thấy họ không mạnh như được tưởng”. Đó là nhận xét của John Spencer, cựu binh Lục quân Hoa Kỳ, đương kim giám đốc bộ phận Nghiên cứu Chiến tranh Đô thị tại Viện Chiến tranh Hiện đại của Học viện Quân sự Hoa Kỳ.

Lính Nga đã làm thế giới “kinh ngạc”. Những chiếc xe quân sự cũ kỹ xộc xệch của Nga có đánh dấu chữ “Z” để tránh đồng đội bắn nhầm lại là cách để dân Kharkiv nhanh chóng nhận diện. Trên các nhóm chat Telegram, họ thông báo cho nhau vị trí lính Nga… Loạt video được tung lên mạng từ khi xảy ra chiến sự cho thấy xe tăng Nga dễ dàng bị tấn công bởi những người cầm súng không phải “kontrakniki”. Ngày 27 Tháng Hai, Nga tưởng chừng sắp chiếm trọn Kharkiv (cách biên giới Nga chưa đến 30 dặm) nhưng sau đó nhanh chóng lại bị đánh bật ngược ra. Chiến dịch tấn công vào Kyiv tạm kết thúc vào hôm qua 27 Tháng Hai, với những cột khói trắng ở ngoại ô Irpin bốc lên từ những chiếc tăng và bọc thép Nga bị bắn cháy, cùng cảnh lính Ukraine tước vũ khí kẻ thù đầu hàng và nhặt vũ khí từ xác lính Nga.

“Quân nhân Nga đang thể hiện lòng dũng cảm và tinh thần anh hùng khi hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu trong một hoạt động quân sự đặc biệt. Thật không may, đã có những đồng đội của chúng ta đã thiệt mạng và bị thương” - hãng thông tấn nhà nước Tass dẫn lời phát ngôn viên quân đội Igor Konashenkov.

Kịch bản ban đầu là đánh sấm sét và thọc nhanh vào tim Kyiv để bắt hoặc giết Tổng thống Volodymyr Zelensky rồi dựng lên chính phủ bù nhìn đã thất bại. Bởi một phần do sức kháng cự của Ukraine; và một phần do sự yếu kém của lính Nga – những người thuộc một quân đội được đánh giá là tham nhũng nhất nhì thế giới (với mức độ bằng hơn Trung Quốc); một quân đội chỉ quy tụ đám tướng tá trung thành với Putin hơn là có tài năng; một quân đội với vũ khí dữ dằn nhưng tinh thần bạc nhược; một quân đội giỏi tập trận hơn là có kinh nghiệm đối mặt một đối thủ có sức mạnh ý chí bảo vệ tổ quốc. Điều cần cải tổ quân đội Nga không phải là trang bị vũ khí mà là thiết kế lại toàn bộ cấu trúc để tạo ra một “bộ máy chiến tranh” có sức mạnh thật sự chứ không phải phô bày dàn hỏa tiễn tại các cuộc diễu hành trên Quảng trường Đỏ.

Với người Ukraine, không thua đã là chiến thắng. Với Nga, chiến thắng quân sự nếu có vẫn không thể che được nỗi nhục không thể khuất phục người Ukraine. Cách đây ba ngày, một video với cảnh đối mặt của một phụ nữ Ukraine với lính Nga tại Henichesk thuộc Kherson ở Nam Ukraine đã được tung lên mạng.

- “Mày làm chó gì trên đất của tao?”

- “Chúng tôi tập trận”…

- “Bọn mày là những kẻ xâm lược. Bọn mày là phát xít. Mày hãy cầm những hạt hướng dương này và cất vào túi để hoa hướng dương mọc lên xác tất cả chúng mày”…