MÔN SỬ - VÌ ĐÂU NÊN NỖI ?

*Nguyễn Vũ Mộc Thiêng

                              

Chưa bao giờ, dư luận báo chí và xã hội lại bức xúc về giáo dục như hiện nay, đặc biệt về môn sử. Kết quả thi phổ thông và đại học từ mấy năm nay đã báo động đỏ. Chất lượng môn sử đã rơi xuống đáy. Khó có thể thấp hơn được nữa. Vì sao một đất nước có truyền thống hiếu học từ ngàn xưa, một dân tộc có bề dạy lịch sử hào hùng mà chất lượng giáo dục và môn sử ngày càng thê thảm như vậy?? Đã có nhiều hội thảo, diễn đàn bàn về việc này nhưng vẫn loay hoay, chưa thấy áng sáng cuối đường hầm.

Điều kinh ngạc là trong khi xã hội bức xúc thì nhà nước và bộ Giáo Dục vẫn điềm nhiên. Cũng chẳng có hành động gì cụ thể. Các nhà sử học vẫn quanh quo tìm nguyên nhân học sinh chán môn sử. Nào là do kinh tế khó khăn, giáo viên Sử không đủ sống. Nào là nhà trường và xã hội thiếu quan tâm, chưa coi trọng môn sử…Khó khăn thì không riêng gì môn sử. Càng không thể đẩy cho xã hội. Bộ Giáo Dục và các nhà Sử học phải chịu trách nhiệm. Đạo Phật dạy “Nhân nào thì Quả đó”. Còn dân gian thì dễ hiểu hơn “Gieo gì, gặt nấy”. Gốc của vấn đề là thái độ coi thường lịch sử. Từ việc nhỏ như tùy tiện đổi tên trường, tên đường của các danh nhân văn hóa, các anh hùng dân tộc… thành những địa danh hoặc cá nhân hiện đại. Từ sự áp đặt chủ quan các sự kiện lịch sử đến việc gần như phủ nhận quá khứ.

        Giáo dục lịch sử cần tính khách quan khoa học chứ không thể suy diễn chủ quan. Thiên hạ tìm cách “người hóa  thần thánh” thì chúng ta làm ngược lại, “thần thánh hóa nhân vật”, tạo nên việc nghi ngờ về phẩm cách. Học nhân vật lịch sử là học nhân cách thật, cả những cái chưa hoàn hảo, rất người. Học sự kiện lịch sử là học những bài học về đạo lý, ý chí, văn hóa…chứ không phải là mấy số liệu vô hồn. Nào ngày sinh, tháng đẻ, ngày thành lập…Nào giết được bao nhiêu giặc và tiêu diệt mấy xe tăng, tàu thủy…Học như thế thì đến cán bộ thống kê cũng không tiêu hóa nổi. Lịch sử dân tộc mấy ngàn năm lại được dạy ít hơn lịch sử hiện đại gần trăm năm. Phân bổ chương trình vô lý, nội dung học thì khô khan. Các giáo viên khi học thiếu hứng thú, làm sao có thể truyền lửa cho học sinh khi dạy. Ngay cả việc ra đề thi cũng vậy. Cứ lẩn quẩn vài ba nội dung hiện đại với nhưng số liệu vô hồn nên học sinh cứ chăm bẳm học vẹt, học tủ. Ra đề khác một chút làm điểm liệt ngay.

        Hồi xưa, cả thầy và trò đều khó khăn hơn bây giờ nhiều. Nhưng nhờ được các thầy cô hết lòng truyền lửa nên những bài học sử vẫn nhớ đời. Lớp 3 đã được học “Phạm Ngũ Lão ngồi đan sọt nứa. Mặc giáo đâm, gươm cứa ngang đùi. Mơ về chiến thắng xa xôi. Xe Vương ngừng bánh vẫn ngồi vót tre…”Lớp 4 được học “Năm 1789, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế, kéo 10 vạn binh ra Bắc. Trong có 5 ngày, quân ta liên tiếp chiếm Hà Hồi, Ngọc Hồi, Đống Đa. Các danh tướng địch Hứa Thế Hanh, Sầm Nghi Đống đều bị bỏ mạng. Tôn Sỹ Nghị bỏ cả ấn tín chạy lấy than. Quân ta trèo qua xác giặc, đuổi theo về đến tận biên thùy…”.Lớp 5 được học về Gia Huấn Ca và Đại Cáo Bình Ngô của Nguyễn Trãi “Ở cho có Đức có Nhân…”, “Việc Nhân Nghĩa cốt để yên dân…” . Học sinh thời đó, đọc sách lịch sử thay sách truyện. Học môn sử  cứ lâng lâng như người trong cuộc. Lúc đớn đau nô lệ, lúc cảm thương oan khuất, lúc hừng hực khí thế…Những chuyện kể về Trưng Trắc, Triệu Thị Trinh,Triệu Quang Phục, Ngô Quyền, Lý Thường Kiệt, Trần Quốc Toản, Trần Bình Trọng, Trần Thủ Độ, Lê Lợi, Nguyễn Trãi, Nguyễn Trường Tộ…cực kỳ hấp dẫn, chẳng kém phim võ hiệp thần kỳ thời nay.

        Chỉ có thể nâng chất môn Sử khi bộ Giáo Dục dám thay đổi, từ cấu trúc chương trình đến nội dung giảng dạy. Các nhà sử học phải đủ dũng khí để bảo vệ tính khách quan của lịch sử. Nhất thiết phải huy động được các nguồn lực khác như phim ảnh, truyền hình, internet, sách báo, bảo tàng cùng hợp lực. Chứ không thể “mạnh ai nấy làm” theo ý mình. Khi đưa đoàn Peace Boat của Nhật Bản giao lưu với người dân và du kích tại địa đạo Củ Chi năm 1986. Ông Mười Nguyên, chỉ huy năm xưa đã trả lời các giáo sư Nhật Bản rằng “Chúng tôi phải dạy học dưới địa đạo. Và chỉ có thể dạy Văn, Sử, Toán.  Học Văn để làm người. Học Sử để tin vào chiến thắng. Học Toán để hiểu khoa học”.Tôi tin là trong chiến thắng của quân dân Củ Chi, có những bài học về Bạch Đằng,  Như Nguyệt, Đống Đa, Vạn Kiếp, Chi Lăng…Năm 1987, khi sang nghiên cứu về giáo dục ở Cộng Hòa dân Chủ Đức, tôi đã phát hoảng. Cái chết của các nước Đông Âu đã được báo trước. Bởi họ chỉ dạy lịch sử cách mạng từ 1945 mà bỏ quên tổ tiên và quá khứ của cả dân tộc.

                           

VIỆT NAM Sử Lược

                                                 Diễn ca

  

   

              *Nhớ thuở xưa... Lạc Long Quân dựng nước

Cùng Âu Cơ thành lập họ Hồng Bàng

Mười tám đời kế tiếp ở Văn Lang

Bao sự tích còn lưu truyền hậu thế

Thái tử Lang Liêu được vua Hùng trọng nể

Bánh dầy, bánh chưng truyền lại mai sau

Huyền thoại ngày xưa Sơn – Thủy đánh nhau

Là khát vọng chống thiên tai, thú dữ

Công chúa Tiên Dung và Chử Đồng Tử

Quyết yêu nhau nên bất luận sang hèn

Lao động ngoan cường dưa hấu An Tiêm

Danh Phù Đổng còn nêu gương rực rỡ...

               *Nước Âu Lạc theo Loa Thành đổ vỡ

Gươm Lữ Gia vấy máu Triệu Ai Vương

Trải ngàn năm Bắc thuộc chịu đau thương

Dân tộc Việt đã nhiều phen quật khởi

 Từ Mê Linh, Trưng Trắc giành thắng lợi

Triệu Thị Trinh nữ tướng ở Cửu Chân

Đuổi quân Ngô vì đại nghĩa xả thân

Lý Nam Đế nước Vạn Xuân mở lối

Đầm Dạ Trạch, Triệu Quang Phục một cõi.

Mai Thúc Loan rồi kế đến Phùng Hưng

Đất Giao Châu, Khúc Thừa Dụ vang lừng

Dương Diên Nghệ đắp xây nền tự chủ.

                *Nhờ Ngô Quyền, Bạch Đằng Giang bất tử

Thành mồ chôn quân Nam Hán hung tàn

Đinh Bộ Lĩnh buộc cát cứ qui hàng

Lê Hoàn phá Tống, bình Chiêm vang dội

Lý Công Uẩn được mọi người mong đợi

Từ Hoa Lư ban chiếu về Thăng Long

Sông Như Nguyệt, Lý Thường Kiệt oai phong

   “Sông núi nước Nam dân Nam ở

    Rành rành phân định tại sách Trời.

   Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm?

   Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời!”

Sông Bạch Đằng lại dậy sóng sục sôi.

Quân Mông Cổ khiếp danh Trần Quốc Tuấn

Hội Nghị Diên Hồng kết đoàn sức mạnh

Khí giới nào diệt nổi dân ta

Hễ có xâm lăng đoàn kết một nhà

Già trẻ gái trai chung lòng giữ nước.

Trần Bình Trọng sa cơ đầy khí tiết

“ Thà làm Quỷ nước Nam hơn làm Vương đất Bắc”

Chu Văn An nhà giáo dục xuất sắc

Trạng Nguyên lưỡng quốc có Mạc Đĩnh Chi

Công chúa Huyền Trân sử Việt rạng ghi

Ô, Rí hai châu, rộng thêm bờ cõi

Hồ Quý Ly nhà cải cách tiên khởi

Hạn điền, hạn nô, tiền giấy lưu hành

Từ Lam Sơn, Lê Lợi chống quân Minh

Hội thề Lũng Nhai  bốn phương hào kiệt

Bút Nguyễn Trãi sáng bừng hồn Đại Việt 

“Việc Nhân Nghĩa cốt để yên Dân,

 Quân điếu phạt trước lo trừ bạo,

 Đem Đại Nghĩa thắng hung tàn

Lấy Chí Nhân thay cường bạo...”

Thiên cổ hùng văn Bình Ngô đại cáo !

Lê Thánh Tôn chủ soái hội Tao Đàn

Lương Thế Vinh nhà toán học, trạng Lường

Luật Hồng Đức nét son đời mẫu mực…

                 *Sông Gianh đôi bờ Trịnh – Nguyễn phân ly

Ở đàng trong Chúa Nguyễn mở biên thùy

Cả phương Nam nối dài hình chữ S

Lê Chiêu Thống rước quân Thanh xâm lược

Từ một vùng quê Bình Định, Tây Sơn

Gươm Quang Trung đã trút hết căm hờn

Lên hàng chục vạn quân Tôn Sĩ Nghị

Xuân Kỷ Dậu quyết một lòng tướng sĩ

        “Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn

Đánh cho sử trí Nam quốc anh hùng chi hữu chủ...”

Nhờ Nguyễn Du truyện Kiều thành bất hủ

Mặc vương triều vẫn bảo thủ, bế môn

Nguyễn Trường Tộ không thể làm gì hơn

Nên vận nước chông chênh và bế tắc !

Cả đất nước lại chung lưng đấu cật

Chiến đấu quật cường, liên tục, kiên trung…

                 *Từ phương Tây, giặc kéo đến điệp trùng

Gò Công nhớ Phó Lãnh Binh Trương Định

Đồng Tháp Mười, Võ Duy Dương thống lĩnh

Vùng Tân An lại có Nguyễn Hữu Huân

Lửa bừng Nhật Tảo, Nguyễn Trung Trực ra quân

Khắp lục tỉnh vang lời thề Chiến Đấu

Nguyễn Đình Chiểu với trái tim nung nấu

Dùng văn chương ngòi bút chống xâm lăng

Trương Vĩnh Ký nhà bác học lừng danh

Phan Thanh Giản thức thời chịu oan khuất

Thành Hà Nội, cuộc chiến không cân sức

Nguyễn Tri Phương nhịn đói chết theo thành

 Hoàng Diệu tuẫn tiết, vang danh  Võ Miếu

Hịch Cần Vương vua Hàm Nghi xuống chiếu

Núi Vụ Quang: Cao Thắng, Phan Đình Phùng

Lũy Ba Đình, Đinh Công Tráng tận trung

Khu Bãi Sậy lưu danh Nguyễn Thiện Thuật

Rừng Yên Thế khiến sài lang mất mật

Khi nghe tên Hoàng Hoa Thám  hùm thiêng

Phong trào Đông Du , Duy Tân lan khắp mọi miền

Khởi xướng có Phan Bội Châu, Tăng Bạt Hổ

Nguyễn Thượng Hiền, Lương Văn Can, Cường Để

Phan Chu Trinh, Dương Bá Trạc, Nguyễn Quyền...

Lập Đông Kinh Nghĩa Thục để tuyên truyền

Huỳnh Thúc Kháng, Duy Tân, Trần Quý Cáp

Trần Cao Vân, Thái Phiên...điên đầu giặc Pháp

Bom nổ rền, Phạm Hồng Thái hiên ngang

Nguyễn Thái Học và đồng đội đàng hoàng

Nhìn máy chém hô “Việt Nam Độc Lập”…

                  *Nguyễn Tất Thành cũng là Nguyễn Ái Quốc

Người mở đường cho Cách Mạng tiến lên

Lịch sử sang trang  Đảng Cộng Sản Việt Nam

Chào Nghệ Tĩnh sóng trào dâng Xô Viết

Khởi nghĩa Nam Kì và Bắc Sơn bất diệt

Chào Việt Nam Tuyên Truyền Giải Phóng Quân

Võ Nguyên Giáp danh tướng từ Nhân Dân

Những Thánh Gióng đang viết trang sử mới

Cờ Đỏ Sao Vàng tung bay chói lọi

Tất cả vùng lên dành lại non sông

Chào Tổng Khởi Nghĩa Tháng Tám thành công

Đẹp vô cùng là Mùa Thu năm ấy

Chưa kịp ngồi cả nước vùng đứng dậy

Đi suốt chín năm kháng chiến gian lao

Kết thành Điện Biên chấn động địa cầu

Lại đi suốt hai mươi mốt năm không nghỉ

Cả dân tộc Đồng Khởi chung ý chí

“Không có gì quý hơn độc lập tự do”

Xẻ dọc Trường Sơn thống nhất nước nhà

Chiến dịch cuối mang tên Người đại thắng

Đất nước sang Xuân, Trời cao, Biển rộng

Hòa Bình rồi

                        Hạnh Phúc nở thêm hoa

Vọng mấy ngàn năm lời dạy ông cha

Con cháu Rồng Tiên

                        Thủy Chung

                                    Nhân Nghĩa.

§  NGUYỄN VĂN MỸ

                                             Sưu tầm, hiệu đính và bổ sung lần 3

                             Kỷ niệm 13 năm thành lập Cty Dã Ngoại Lửa Việt

26.3.1999 - 2012