Hydrangea thực hiện
Luật sư Nguyễn Văn Đài. |
Ngày 5 tháng 4 năm 2018
tới đây, phiên xét xử nhà hoạt động Nguyễn Văn Đài và 5 thành viên khác của Hội
Anh Em Dân Chủ sẽ diễn ra ở Hà Nội. Trước phiên xử, chúng tôi đã phỏng vấn chị
Vũ Minh Khánh, phu nhân anh Nguyễn Văn Đài, về tình hình của anh, cùng những
khó khăn mà anh và gia đình gặp phải trong thời gian giam giữ.
Trong buổi phỏng vấn, chị
Khánh cũng đề cập đến những hạn chế trong điều kiện giam giữ ở các trại tạm
giam của Việt Nam. Cuộc phỏng vấn do Hydrangea, CTV Dân Luận thực hiện.
* * *
- Thưa chị Khánh, phiên tòa ngày 5 tháng 4 năm 2018 sẽ diễn ra sau
5 ngày nữa. Hiện nay anh Đài đang ở trong tình trạng sức khỏe và tinh thần như
thế nào?
- Xin cảm ơn bạn đã quan
tâm đến sự việc của chồng tôi. Hiện nay chồng tôi rất xanh xao, gầy gò, nhưng
tinh thần rất mạnh mẽ. Chẳng hạn như khi kết thúc điều tra, tôi được phép gặp
chồng tôi, công an xung quanh họ có nói xen vào điều gì, thì chồng tôi rất cứng
rắn khi bày tỏ quan điểm rằng họ không được phép làm như vậy.
- Vâng. Điều kiện giam giữ hiện nay có gây bất lợi cho anh Đài
không?
- Rất bất lợi, vì điều
kiện giam giữ của Việt Nam rất tồi tệ. Cho đến thời điểm này, chồng tôi đã bị
giam giữ 28 tháng mà không được ra ngoài ánh nắng mặt trời, chỉ ở trong một căn
phòng rất chật hẹp. Phòng rộng 7m vuông mà giam những 2 người trên 2 bệ xi măng
to, mùa đông rất lạnh, mùa hè thì rất nóng ạ. Bởi vì phòng có 2 cửa sổ mà họ mở
vào cả mùa đông lẫn mùa hè, khiến cho mùa đông thì gió rét, mùa hè thì nắng
nóng ập vào như ở ngoài trời, nên điều kiện giam giữ ở đây rất khắc nghiệt. Vào
mùa hè, nhiệt độ ở ngoài trời có thể lên đến 45 độ C, nhưng phòng giam không có
quạt điện, thậm chí người nhà gửi quạt nan vào cũng không được. Đó là chưa kể
đến việc mất nước, rồi những áp lực nhỏ nhỏ trong cuộc sống mà họ tạo cho chồng
tôi, khiến chồng tôi rất khó chịu khi ở đó.
- Cho
em hỏi thêm chút. Bệ xi măng ở đó có được lát gạch men hoặc phản gỗ không?
- Không có, hoàn toàn là bệ xi măng ạ. Tôi phải đấu tranh rất cật lực
mới được gửi vào cho chồng tôi một cái chiếu, để chồng tôi có thể rải trên bệ
xi măng đó. Tất nhiên chồng tôi cũng phải rải một cái chăn ở trên bệ, nhưng khi
rải chăn vào bệ như vậy, cơ thể mình toát mồ hôi sẽ khiến cho đệm rất ẩm thấp.
Điều kiện giam giữ như vậy rất ảnh hưởng đến sức khỏe. Khi còn ở ngoài thì
chồng tôi không có biểu hiện gì về bệnh đau xương, nhưng khi vào đó 28 tháng
chồng tôi đã bị đau xương, đau nhức toàn bộ cơ thể.
- Các
bác sĩ có phát thuốc và cung cấp dịch vụ y tế đầy đủ cho chồng chị không?
- Gần như là không được phát thuốc. Và nếu có phát, chồng tôi đấu tranh
lắm lắm thì họ mới phát vài viên thuốc linh tinh, rẻ tiền, chứ không hề có
thuốc tốt.
- Theo
chị, điều kiện tạm giam ở Việt Nam đang tệ một cách đồng đều, hay họ giam anh
Đài trong điều kiện tệ hơn mức bình thường để gây áp lực?
- Theo tôi nghĩ thì đây là điều kiện giam giữ chung cho mọi người tù.
Nhưng tôi nghĩ họ cũng gây áp lực nhiều, vì trong quá trình bị giam chồng tôi
không khai báo gì cả. Khi điều tra, họ đã không khai thác được chồng tôi, nên
họ đã cố tình gây khó khăn cho chồng tôi.
- Là
thân nhân của một người tù, chị mong muốn cải thiện điều kiện giam giữ ở Việt
Nam theo hướng nào?
- Tôi nghĩ họ phải cho tù nhân ra ngoài trời ít nhất một tuần một lần,
để mình có ánh nắng mặt trời. Thứ hai là họ phải cung cấp nước đầy đủ. Thứ ba
là họ phải có một tấm giáp giường để ngăn thân mình với bệ xi măng, để khi mình
đổ mồ hôi thì bệ xi măng không bị đọng nước, mình không bị đau xương. Thứ tư là
không nên để cửa sổ khiến người tù phải chịu tất cả những sự khắc nghiệt của
thời tiết, dù không ở ngoài trời như vậy.
Thứ năm, theo tôi được biết thì quy định về việc gửi đồ ăn cho những
người bị giam giữ ngày càng tệ. Tôi nhớ mấy năm trước, những người ở trại tạm
giam được phép nhận 10kg mỗi lần gửi, và một tháng được nhận 2 lần. Nhưng cách
đây vài năm họ đã giảm xuống còn 5kg, và sang năm 2018 thì họ chỉ cho phép 3kg
mỗi lần gửi, mỗi tháng 2 lần gửi. Do đó mỗi lần gửi tôi đều phải cân đong đo
đếm, bỏ ra bớt vào, thậm chí thịt thì tôi phải lọc xương ra để không bị nặng.
Cho nên điều kiện giam giữ ngày càng khắc nghiệt và gây khó khăn cho những
người tù.
Hơn nữa, trước đây tôi được gửi sách và 10 số báo trong mỗi lần thăm
gặp. Nhưng năm 2018, họ nói rằng nếu muốn gửi sách báo, thì mỗi lần gửi phải
làm đơn xin phép cơ quan thụ lý. Ví dụ, khi chưa kết thúc điều tra thì phải xin
phép cơ quan điều tra; khi đã điều tra xong, hồ sơ gửi sang Viện Kiểm sát thì
phải xin Viện Kiểm sát; khi đã chuyển lên tòa án thì phải xin tòa án. Và mỗi
lần xin như thế thì mình không biết cơ quan thụ lý có cho phép mình gửi hay
không. Họ có thể im lặng không trả lời. Họ ra luật như vậy đồng nghĩa với việc
họ không cho những người tù đọc báo nữa. Trong trại giam, họ chỉ phát báo Nhân
Dân cho tù nhân đọc thôi. Đây là một cách để họ nhồi sọ tù nhân, để cản trở
những suy nghĩ và ý chí tự do của người tù.
- Như
vậy luật thậm chí không quy định rằng các cơ quan trên sẽ phải trả lời đề nghị
gửi đồ của mình sau bao lâu ?
- Vâng, không ạ. Hơn nữa chính sách của Việt Nam rất quá đáng trong việc
đối xử với người nhà tù nhân. Ví dụ, khi có kết luận điều tra họ không hề thông
báo cho chúng tôi. Chúng tôi lên xin ở chỗ an ninh điều tra thì mới biết đã
chuyển hồ sơ lên Viện Kiểm sát. Khi Viện Kiểm sát chuyển hồ sơ lên tòa án, họ
cũng không báo cho gia đình, khiến chúng tôi không biết đến chỗ nào để hỏi.
- Những
thay đổi đó đến từ việc sửa luật chung, hay do chính sách riêng của từng trại
giam?
- Do thay đổi của luật ạ. Tôi nghĩ rằng những người làm ra luật này rất
ác khi gây ra những khó khăn như vậy cho người bị giam giữ.
- Trước
đây, chính quyền từng ngăn cản anh Đài và gia đình tự chọn luật sư. Mình và họ
đã giải quyết vấn đề này như thế nào?
- Cũng như gia đình tôi, gia đình của tất cả những người khác trong vụ
việc này đều lập tức mời luật sư và báo cho họ. Nhưng khi kết thúc điều tra, họ
ngang nhiên chỉ định một luật sư để bào chữa cho người nhà của chúng tôi. Sau
đó, họ cũng cản trở luật sư mà chúng tôi mời tiếp cận vụ việc. Đó là những khó
khăn, còn bây giờ thì chúng tôi đã đấu tranh để các luật sư mà gia đình mời
được tham gia vào vụ việc rồi.
Tôi cũng muốn nói về khó khăn của các luật sư. Các luật sư của chúng tôi
đã làm hồ sơ để gửi cho đơn vị thụ lý rồi, nhưng sau vụ chính quyền chỉ định
luật sư, chúng tôi phải chấp nhận làm lại thủ tục để tham gia vào vụ việc. Theo
luật mới bây giờ, nếu không có sự phản đối nào thì trong vòng 24h, họ phải
đương nhiên chấp nhận đơn và cấp giấy xác nhận tư cách luật sư bào chữa. Nhưng
dù luật sư của chúng tôi rất nóng ruột, mong được tiếp xúc với hồ sơ và người
nhà của chúng tôi ở trại giam, luật sư không tài nào tiếp xúc được vì thiếu cái
giấy đó. Do đó biết rằng hồ sơ nằm trên tòa rồi mà không tài nào tiếp xúc được.
Sau nhiều lần các luật sư lên tòa đấu tranh, họ mới cấp giấy. Khi có giấy, thư
ký tòa lại nói rằng chúng tôi đang bận, không thể giúp các anh tiếp xúc hồ sơ
được, khiến luật sư phải đợi thư ký tòa hết bận để được tiếp xúc hồ sơ. Và khi
có hồ sơ rồi, luật sư muốn gặp người nhà chúng tôi, thì trại giam lại ngăn trở,
nói rằng trại kín hết lịch rồi, phải hẹn một tuần sau mới gặp được. Khi được
gặp rồi, thì họ lại xếp cho một khoảng thời gian rất ngắn, và thường là vào
cuối giờ. Ví dụ như trường hợp của luật sư Đoàn Thái Duyên Hải, bào chữa cho
chồng tôi và ký giả Trương Minh Đức. Khi luật sư vào tiếp xúc, họ cho vào lúc
3h, thì khoảng 4h trại giam đã rục rịch bắt mình phải về rồi. Trong hơn 1 tiếng
đồng hồ mà phải tiếp xúc với 2 người như vậy, thì thời gian để trao đổi với
người nhà của chúng tôi rất hạn chế. Nếu muốn có buổi gặp sau, luật sư của
chồng tôi phải đặt tiếp một cái lịch, mà không biết bao giờ họ mới chấp nhận.
Hơn nữa luật sư của chúng tôi lại ở trong Sài Gòn, nên việc ở lại Hà Nội nhiều
ngày để đợi một cuộc gặp tiếp theo cũng rất khó khăn. Đây là những khó khăn mà
nhà nước đã gây cho luật sư của chúng tôi trong việc tiếp xúc với người nhà của
chúng tôi và hồ sơ vụ án.
Mỗi lần luật sư tiếp xúc như vậy, họ đều cho công an giám sát xung
quanh. Và tôi tin chắc một điều rằng các trao đổi của luật sư với chồng tôi và
những người khác trong trại giam đều bị ghi âm hết, họ biết hết những gì chúng
tôi trao đổi với nhau ạ. Đó là một điểm rất bất lợi cho chúng tôi trong vụ án
này.
- Vâng.
Chị muốn nhắn điều gì với những cư dân mạng đang ủng hộ anh Đài ở khắp nơi trên
thế giới?
- Tôi muốn nhắn rằng xin anh chị em hãy tiếp tục ủng hộ cho không riêng
gì chồng tôi, mà cả nhiều anh chị em khác đang bị bắt vì vụ này. Hãy lên tiếng
cho chúng tôi, vì đây là những người yêu nước. Hiện nay chúng tôi đang bị chính
quyền ra sức ngăn trở và gây khó khăn, vậy nên hãy ra sức lên tiếng cho chúng
tôi.
Hơn nữa, chúng tôi cũng biết rằng sứ quán của ít nhất 8 nước đã viết đơn
gửi nhà nước Việt Nam để đề nghị được tham dự phiên tòa. Nhà nước đã nói rằng
đây là phiên tòa công khai, và phiên tòa công khai thì mọi người muốn tham gia
đều vào được. Nhưng họ chưa trả lời gì cho các sứ quán cả.
- Như
vậy, các sứ quán cũng chưa chắc sẽ được vào phiên tòa?
- Hiện nay họ vẫn đang gây áp lực, và chỉ còn một vài ngày nữa nên tôi
cũng chưa biết được.
- Còn
gia đình thì vẫn được vào?
- Hiện nay chúng tôi chưa nhận được một giấy mời nào của tòa án, nên để
chính thức vào thì chưa được. Nhưng chúng tôi tin rằng vì là người nhà, chúng
tôi sẽ được vào. Nếu được vào thì chắc chỉ một người thôi, chứ vào đông thì tôi
không dám chắc, vì năm 2007, khi chồng tôi bị bắt lần đầu, chỉ có tôi được vào
tòa án thôi, chứ những người thân khác và bạn bè của chồng tôi thì không được
vào.
______________________
Ghi chú
của người phỏng vấn:
Hiện nay, điều kiện giam giữ ở các trại tạm giam Việt Nam được quy định
bởi Luật thi hành tạm giữ, tạm giam số 94/2015/QH13, được Quốc hội thông qua
ngày 25 tháng 11 năm 2015, và chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2018
[1]. Dưới đây, xin trích một số điều khoản của luật:
Khoản 3 của Điều 13:
3 - Buồng tạm giữ, buồng tạm giam trong nhà tạm giữ, trại tạm giam được
thiết kế, xây dựng kiên cố, có khóa cửa, có phương tiện kiểm soát an ninh, đủ
ánh sáng, bảo đảm sức khỏe của người bị tạm giữ, người bị tạm giam, vệ sinh môi
trường, an toàn phòng cháy, chữa cháy, phù hợp với đặc điểm khí hậu của từng
địa phương và yêu cầu công tác quản lý giam giữ.
Phòng làm việc của cơ quan, người tiến hành tố tụng, người bào chữa được
thiết kế, xây dựng bảo đảm an toàn, đáp ứng yêu cầu điều tra, xử lý vụ án và
bào chữa.
Khoản 2 và 4 của Điều 27:
2 - Người bị tạm giữ được nhận quà của thân nhân gửi trong thời gian bị
tạm giữ không quá một lần; nếu gia hạn tạm giữ thì mỗi lần gia hạn tạm giữ được
nhận quà một lần. Người bị tạm giam được nhận quà của thân nhân gửi đến không
quá ba lần trong 01 tháng. Định lượng quà là đồ ăn, uống cho mỗi lần gửi không
được vượt quá ba lần tiêu chuẩn ăn ngày thường. Thủ trưởng cơ sở giam giữ tổ
chức tiếp nhận, kiểm tra loại bỏ các vật bị cấm và giao đầy đủ cho người bị tạm
giữ, người bị tạm giam; kiểm tra, phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi chiếm đoạt
quà, đồ dùng sinh hoạt của người bị tạm giữ, người bị tạm giam. Bộ trưởng Bộ
Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quy định cụ thể loại quà mà thân nhân người bị
tạm giữ, người bị tạm giam được phép gửi.
4 - Chỗ nằm tối thiểu của mỗi người bị tạm giữ, người bị tạm giam là 02
mét vuông (m2), được bố trí sàn nằm và có chiếu.
Như vậy, trong trường hợp của anh Nguyễn Văn Đài, Luật thi hành tạm giữ,
tạm giam năm 2015 đã không được đảm bảo thực hiện đúng, dù đã có hiệu lực được
3 tháng.
Cần lưu ý rằng trước khi luật này được ban hành, chế độ dành cho người
bị tạm giữ, tạm giam ở Việt Nam chưa hề được qui định thành luật.
Năm 2016, trong một bài viết trên BBC tiếng Việt, luật sư Ngô Ngọc Trai
đã đưa ra nhiều bằng chứng để khẳng định rằng ở Việt Nam, người bị tạm giữ, tạm
giam phải chịu điều kiện sống kém hơn nhiều so với phạm nhân đã bị kết án. Đây
là một nghịch lý, vì khác với phạm nhân, người bị tạm giữ, tạm giam vẫn được
xem là người vô tội. Ông Trai cũng đặt câu hỏi, rằng phải chăng “điều kiện giam
giữ khắc nghiệt” này là “một hình thức trấn áp tinh thần để buộc khai báo”.
Thực
hiện phỏng vấn: Hydrangea
Chú
thích:
[1] https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Thu-tuc-To-tung/Luat-thi-hanh-tam-giu-tam-giam-2015-298373.aspx
[2] http://www.bbc.com/vietnamese/forum/2016/01/160107-forum-vietnam-detention-worse-prison-do-dang-du
[2] http://www.bbc.com/vietnamese/forum/2016/01/160107-forum-vietnam-detention-worse-prison-do-dang-du
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire