Phản biện là phân tích và đánh giá một thông tin theo nhiều cách khác nhằm làm sáng tỏ sự đúng sai của thông tin đó.
Văn hóa Tây phương kích thích tư duy phản biện. Ngay vào thời trung cổ, tư tưởng KyTô bao trùm và thống trị toàn Châu Âu thế nhưng Galieo vẫn phản biện lại cái thuyết quả đất là trung tâm vũ trụ của Ky Tô Giáo, nhờ vậy mà khoa học về vũ trụ được mở ra. Nhờ vào phản biện mà phương Tây tiến nhanh, tiến xa và đưa cả nhân loại đi lên văn minh như ngày hôm nay.
Phương Đông lại khác, tư duy phản biện không được khuyến khích và còn bị làm cho thui chột đi bởi những nhà nước phong kiến thối nát nối tiếp nhau hàng ngàn năm. Tư tưởng của những bậc thánh nhân không quyền lực như Phật, Khổng, Lão...cũng ít ai dám phản biện chứ đừng nói chi là ý kiến của các ông vua đang trị vì đầy quyền lực. Phản biện lại vua, hoặc là đứt đầu cả dòng họ đến ba đời hoặc là phải vào rừng làm giặc. Chính vì vậy mà phương Đông rơi vào trì trệ, lạc hậu.
Qua thời đại XHCN vẫn tự hào là đỉnh cao văn minh nhân loại, dân chủ gấp vạn lần... nhưng khi Mao còn sống đố ai ở Trung Cộng dám ho he một ý phản biện nào. Đến khi Mao chết mất đời, Đăng Tiểu Bình lên thu tóm toàn bộ quyền lực mới dám phản biện "mấy công, mấy tội" của Mao.
Người Việt Nam ta tuy bị hằng ngàn năm phong kiến làm cho thui chột nhưng tư duy phản biện không mất đi. Khổng Tử là ông thánh được các nhà nước phong kiến VN tôn sùng, thế nhưng dân ta vẫn phản biện:
Nhất sĩ nhì nông
Hết gạo chạy rông, nhất nông nhì sĩ
Hoặc:
Quân tử nhất ngôn, quân tử dại
Quân tử nói lại, quân tử khôn
Với vua chúa triều đình Huế thối nát thì họ phản biện:
Sông Hương nước chảy lờ đờ
Dưới sông là đĩ, trên bờ là vua
Xã hội Việt Nam ngày nay tuy đã thoát ra khỏi thời phong kiến tối tăm nhưng tư duy phản biện cũng chưa được khuyến khích, đặc biệt là phản biện lại tư tưởng hoặc ý kiến của các nhà lãnh đạo đảng.
Với cụ Hồ Chí Minh thì trừ những người ngoài hệ thống, hiếm có ai dám phản biện.
Giai thoại kể rằng khi ông cụ còn sống, chỉ có mỗi một Phan Khôi của "Quảng Nam hay cãi" là dám phản biện lại cách xưng "Bác" của cụ trước một cử tọa đông người trong đó có những người lớn tuổi hơn cụ.
Phản biện lại tư tưởng Hồ Chí Minh một cách lô gic, khoa học thì có TS Hà Sĩ Phu. Năm 1995 khi viết luận văn "Chia tay ý thức hệ", mới đây nhắc lại trên trang Bô xít, TS Hà Sĩ Phu đã phản biện cụ Hồ Chí Minh về chủ nghĩa đức trị mà cụ chủ trương.
Xin đọc đoạn trích sau đây để thấy lập luận trong phản biện của TS Hà Sĩ Phu:
Với cụ Hồ Chí Minh thì trừ những người ngoài hệ thống, hiếm có ai dám phản biện.
Giai thoại kể rằng khi ông cụ còn sống, chỉ có mỗi một Phan Khôi của "Quảng Nam hay cãi" là dám phản biện lại cách xưng "Bác" của cụ trước một cử tọa đông người trong đó có những người lớn tuổi hơn cụ.
Phản biện lại tư tưởng Hồ Chí Minh một cách lô gic, khoa học thì có TS Hà Sĩ Phu. Năm 1995 khi viết luận văn "Chia tay ý thức hệ", mới đây nhắc lại trên trang Bô xít, TS Hà Sĩ Phu đã phản biện cụ Hồ Chí Minh về chủ nghĩa đức trị mà cụ chủ trương.
Xin đọc đoạn trích sau đây để thấy lập luận trong phản biện của TS Hà Sĩ Phu:
... Theo lời cụ Hồ, cũng như theo lời những người nghiên cứu về cụ Hồ, tất cả đều thống nhất rằng cụ Hồ gốc là một nhà Nho. Nho giáo ở cụ Hồ là Khổng giáo. Tư tưởng chính trị của Khổng giáo là Đức trị, thậm chí chống Pháp trị.
Về chất Nho của cụ Hồ, ta sẽ không nói tới cái Nho trong cách biểu đạt tư tưởng, trong đó rất nhiều câu nhiều ý là từ sách vở Khổng giáo, chỉ bàn về nội dung tư tưởng bên trong cách biểu đạt đó.
- Cụ Hồ thấm nhuần đạo Khổng ở tính Đạo đức của nó. ("Đạo Khổng là một môn giáo dục về đạo đức và phép xử thế", lời cụ Hồ nói với nhà thơ Ôxíp Manđenxtam). Về biện pháp để có đạo đức thì xoay quanh mấy chữ "học", "dạy", "tu dưỡng bản thân", "phê bình và tự phê bình"… Cụ nói: "Muốn cải tạo thế giới và cải tạo xã hội thì trước hết phải tự cải tạo bản thân". "Muốn xây dựng Chủ nghĩa Xã hội thì trước hết phải có những con người Xã hội chủ nghĩa!". Tức là cụ Hồ đã đi đúng vào cái vết xe mà Đức trị đã đi suốt mấy nghìn năm: chính tâm, tu thân, trị quốc, bình thiên hạ! Rồi cũng bằng chính tấm lòng khát khao có một thể chế Đức trị cho dân tộc ấy, cụ Hồ đã bắt gặp lý thuyết Chuyên chính Vô sản và "mê" ngay từ buổi gặp đầu. Tôi dùng chữ "cộng hưởng" là vì vậy.
Những cái hay cái đẹp như các cụ nói nào có ai phản đối. Vấn đề là làm thế nào để thực hiện? Khi xã hội đã tiến vào sản xuất Công nghiệp và kinh tế Thị trường thì việc trị nước bằng cách lấy Cá nhân làm gốc để tỏa ra làm tốt xã hội, lấy Giáo dục làm biện pháp trung tâm chắc hẳn đã bị đẩy vào quá khứ cùng với nền Đức trị phong kiến, nếu trên đời đã không sinh ra kẻ kế thừa nó, là nền Chuyên chính Vô sản.
Nếu cụ Hồ chỉ là nhà giáo dục, nhà thơ… thì ta chẳng nói, nhưng cụ Hồ đã nhận mình là "nhà Cách mạng chuyên nghiệp" tức nhà chính trị, tức người cầm quyền thì xã hội chờ đợi ở Cụ một Cơ chế tổ chức xã hội, một bộ luật, và một hệ thống quyền lực sao cho trong đó cái đạo đức cứ được phát sinh và nuôi dưỡng, cái phi đạo đức cứ bị lọc ra và trừng trị; giáo dục rèn luyện chỉ còn là biện pháp hỗ trợ. Thế mới là Đạo đức thật sự, và đó chính là cái Đạo đức của Pháp trị. Nhưng thực tế, cơ chế tổ chức và hoạt động của bộ máy Đức trị Vô sản đã gây những hiệu quả ngược lại với Đạo đức.
Có gì khó hiểu đâu. Hãy xem vai trò người tối cao của bộ máy hành pháp: Thủ tướng!
Sinh thời của Hồ Chủ tịch thì thủ tướng là cụ Phạm Văn Đồng. Người Việt Nam gọi cụ Phạm Văn Đồng là vị thủ tướng "của Đạo đức"!?, cả một đời cứ nói Đạo đức, đặc biệt là đạo đức Hồ Chí Minh. Cụ Đồng nói nhiều đến đến ĐỨC và TÀI, đến HỒNG và CHUYÊN.
Nhưng ĐỨC và TÀI thì cụ Hồ đã giảng bằng lời của sách Đại học (một trong Tứ thư): "Đức giả bản giã, Tài giả mạt giã! (Tài chỉ là ngọn, Đức mới là gốc). Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức là không có căn bản!".
Đề cao Đức không phải là sai, nhưng sau khi đã đưa được Đức lên vị trí tối thượng, cụ Hồ mới cho Đức mang cái nội dung cốt tử của Chuyên chính Vô sản: chữ TRUNG! Mà "trung" là phải "trung với Đảng"! Rồi mới "Hiếu” với Dân! Vân vân.
Tuy Dân có được kể đến ở ngôi vị thứ nhì, nhưng rồi lại có mệnh đề "Đảng với Dân là một". Tuy được "là một" nhưng ngồi chung vào cái ghế này "Dân" sẽ bị "Đảng" thôn tính, vì Dân phải nhớ rằng Đảng luôn là người "lãnh đạo trực tiếp, toàn diện và tuyệt đối"! Thế thì Dân còn chỗ nào mà đứng? Thương thay cho Dân đã thực sự trở thành con đỏ, được ru được nựng, được bế ẵm hết chỗ này sang chỗ kia, nhưng có cái bầu sữa thì ở trong tay "mẹ hiền" mất rồi, không khóc thì Đảng không cho bú, mà liệu có dám khóc không, khi "mẹ hiền" cầm sữa lại cầm cả roi!
Sự tước đoạt ấy là trong phạm vị ý thức hệ. "Hình chiếu" của nó ra thực tế là sự tước đoạt về "sở hữu" và "nhân quyền": Đảng hô hào đấu địa chủ để "người cày có ruộng"!. "Có ruộng chưa được mấy ngày đã phải vào tổ đổi công rồi vào hợp tác, giao hết ruộng hết trâu cho "Ban Chủ nhiệm". Và từ đấy trở đi là cảnh:
Mỗi người "làm việc bằng hai"
Để cho chủ nhiệm mua đài mua xe!
Mỗi người "làm việc bằng ba"
Để cho chủ nhiệm xây nhà xây sân!
Chủ nhiệm" là ai, dứt khoát là người trong Cấp ủy Đảng, nên quyền sinh quyền sát trong tay. Bị chủ nhiệm trù thì con thi vào đại học rồi cũng bị xã gọi về, bố mẹ có sang tỉnh khác để kiếm ăn cũng không thoát khỏi bàn tay quản lý hộ khẩu của Đảng! Chạch trong giỏ cua làm gì có quyền tự do đi học, tự do cư trú…? Có liều lĩnh "tự do ngôn luận" mà gửi đơn kiện tới Thủ tướng thì Thủ tướng lại giảng Đạo đức, Đạo đức thì phải "trung với Đảng" nên đơn kiện lại chuyển đúng về Đảng ủy xã để Đảng ủy hành… pháp!
Con đường Đức trị vòng vèo quá nên người dân đâu có nhìn thấy, Đảng an ủi cho vài câu đạo đức là lại tỉnh cả người, và lại có sức để tiếp tục "làm việc bằng hai"!
Người không hiểu thì tưởng cụ Hồ chỉ mượn Khổng giáo cái chữ nghĩa, còn nội dung thì đã có "Đảng", có "hợp tác xã" nghĩa là đã mang tính Cách mạng rất mới mẻ rồi! Có biết đâu nội dung phong kiến của chữ TRUNG vẫn được giữ nguyên, "trung" là dứt khoát không được nghĩ đến vị chúa tể thứ hai, "lưỡng Đảng" chẳng hạn là mắc tội chết rồi. Cái mới mẻ là:đáng lẽ trung với với Vua thì nay phải trung với Đảng. Đảng đứng thay vào chỗ của Vua trong cõi tâm linh của người dân Việt, được hưởng trọn tấm lòng "trung quân" mà chế độ Phong kiến phải mất cả ngàn năm mới xây dựng được!
Ví dụ nhỏ trên đây chắc có thể giúp bạn nhận ra rằng sự Tập thể hóa kia không hề khử đi cái nội dung Phong kiến của chữ Trung, trái lại nó làm cho chữ Trung phong kiến được "cập nhật hóa" để nó có thể sống yên giữa thời sản xuất Công nghiệp, ít ra là trong buổi đầu.
Đức trị Vô sản, đem đối chiếu với Đức trị Phong kiến thì tính "cách mạng" chỉ có nghĩa là thay "sự trung thành của cá nhân thần dân với cá nhân Vua" bằng "sự trung thành của một tập thể dân với một tập thể cầm quyền" (tức Bộ Chính trị), để rồi trong tập thể cầm quyền này sự trung thành tối hậu sẽ được giải quyết bằng Đảng tính và nguyên tắc Dân chủ tập trung.
Điều chua chát là trong sự tranh chấp ở cung đình này nhiều phen cụ Hồ và cụ Đồng với tư cách lãnh tụ chân chính của Đảng, đã không phải là người được nhận sự trung thành tối hậu đó. Tôi được nhiều Đảng viên hưu trí kể rằng: Cụ Đồng rất nhiều tâm sự, Cụ bảo "cả đời làm Thủ tướng, tham nhũng như rươi mà tôi chưa cách chức được một cán bộ nào! Hiện nay ta chống tham nhũng nhưng cũng chỉ chống được từ vai trở xuống thôi!".
Nghĩa là Tham nhũng ở trên đầu là không chống được! Người dân có thể chia sẻ với Cựu Thủ tướng những tâm tư ấy, nhưng chắc vị Cựu Thủ tướng của chúng ta chưa bao giờ dám nghĩ rằng cội nguồn của bi kịch này là ở bản chất Phong kiến của nền Đức trị Vô sản! Chẳng thế mà ít lâu sau cụ Đồng lại tiếp tục cuộc đánh Tham nhũng bằng… những bài giảng Đạo đức, đạo đức Hồ Chí Minh!
Chính cụ Hồ với “Đạo đức Hồ chí Minh” có thật trong tay mà chưa chống được tham nhũng, huống hồ một người nào đó không phải Hồ Chí Minh, chỉ nói Đạo đức Hồ Chí Minh chứ chắc gì đã có Đạo đức thật, thì thử hỏi chống thế nào được tham nhũng?
Xin hãy lắng nghe lời mách nước của thời đại (nếu thực tâm muốn nghe): Hãy quên Đạo Đức” đi, để làm Pháp trị cho ngon lành thì Tham nhũng nó mới sợ! ( nguồn: Bauxite Việt Nam)
Theo tôi nghĩ phàm người cai trị chế độ độc tài thì họ không muốn có phản biện.
RépondreSupprimerNgẫm phương đông không khuyến khích sự phản biện trong xã hội, cái gốc của vấn đề cũng do bị ảnh hưởng tư tưởng Tàu!
Gia đình tôi có truyền thống tín ngưỡng đạo Phật,nhưng tôi cứ băn khoăn sao những năm gần đây đảng và nhà nước Việt nam quá cổ xúy, ưu ái đạo Phật? Vẫn biết đạo Phật luôn hướng tới sự từ bi, hỉ xả. Tuy nhiên Thiên chúa giáo phấn đấu cho bình đẳng, bác ái thì sao?!
Phải chăng đây là cách cổ vũ cho đức trị trong tình hình hiện nay? Ai biết thì khai sáng giùm tôi?
Làm gì có đức mà trị ?
RépondreSupprimerCác bạn quên Việt nam có một rừng luật , nhưng xử theo luật rừng .
Còn dã man lắm !
Luật pháp do những kẻ đứng trên pháp luật đặt ra để trị dân, đó không phải là luật pháp. Bọn gọi là đức trị tức là bọn độc tài, cai trị dân bằng những quy định do chúng tự đặt ra, chỉ áp dụng vào dân chứ không áp dụng vào chúng nó. Chúng đứng trên mọi luật lệ nên muốn làm gì thì làm. Chế độ xhcn hiện nay là như vậy, đảng lãnh đạo nên đứng trên luật pháp.
SupprimerBàn về đức trị,bác HSP.lý luận rất thuyết phục nhưng hình như bác
RépondreSupprimerthiếu sự phân biệt đức trị thời phong kiến theo quan niệm của Nho giáo và đức trị theo quan niệm của chủ nghĩa CS.
Nếu không phân biệt để có cái nhìn tổng quát cho thích hợp với thời đại thì những người bảo thủ giáo điều sẽ khư khư ôm lấy đức
trị hầu biện minh cho sự bảo thủ qúa khích của họ !
Đức theo 1 trong những tổ sư CS.,Lênin,được định nghĩa như sau :
"Cái gì có lợi cho cách mạng (CS).là đạo đức.Cái gì có hại cho
cách mạng là vô đạo đức.Nếu có lợi cho cách mạng mà phải thoả
hiệp với kẻ cướp,chúng ta cũng phải làm"(Lênin toàn tập,tập 41
trang 24.Nhà Xb.Tiến Bộ,Matcơva).
Bàn về Đức trị hay pháp trị là 1 lĩnh vực rất rộng.
RépondreSupprimerDù Đức trị hay Pháp trị thì phải lấy con người làm trọng tâm.
ở đây tôi chỉ xin góp ý về 2 từ: CON NGƯỜI.
Con người là tổ hợp 2 phần: CON & NGƯỜI!
Phần CON:là chỉ phần bản năng của mỗi chúng ta( ăn,ngủ(tồn tại), sinh hoạt trai gái - cái đực,sinh con( truyền giống nòi)
Phần NGƯỜI:là phần thánh thiện,lí trí và tình cảm mỗi chúng ta.
Nếu chỉ xét phần CON, thì chúng ta với động vật giống nhau.
Chúng ta khác động vật là còn có phần NGƯỜI.Con người khác động vật là có tiếng nói và chữ viết, làm bất cứ việc gì đều có mục đích.
Vậy thời đại chúng ta, để ca ngợi lãnh tụ, người ta gọi chỉ bằng 1 từ " NGƯỜI"?
Điều này khiến tôi băn khoăn tự hỏi: thế là thế nảo?
Thiếu phần CON, thì Phần NGƯỜI có tồn tại không?
Có lúc tôi tếu táo đùa vui:" cắt mất phần CON là tước mất phần sung sướng: ăn ngon, uống say và mất cả phần" trai gái- cái đực" thì cho tôi làm lãnh tụ, tôi cũng xin chạy làng!!!
Chính chúng ta gồm cả phần CON và phần NGƯỜI nên dùng Đức trị thì không thể chế ngự được phần CON trong mỗi chúng ta. Sở dĩ vậy Phật đạo có 2500 năm nay với tôn chỉ hướng con người ta tới" CHÂN - THIỆN - MĨ " nhưng những người theo đạo phật đã thực hiện được đâu?
Còn dùng Pháp trị: dùng luật pháp để quản lí xã hội sẽ làm phần CON theo đúng 1 giới hạn cho phép, Còn phần NGƯỜI càng có điều kiện phát huy.Vậy nên: Chúng ta phải dùng Pháp trị để Quản lí xã hội - Đó là 1 chân lí khách quan.
Cám ơn bác đã mở ra một chủ đề về Bác Hồ-người vốn là thần tượng của em từ niên thiếu, đến nỗi ai mà khi đã trưởng thành rồi mà có ai nói xấu ổng là em có thể phản ứng tức khắc để nói rằng đó là không đúng là xuyên tạc đó.
RépondreSupprimerEm xin lỗi bác lại phải dùng cái từ muôn thuở là: "cũng chỉ tại vì Việt nam mình nó vốn thế". Nghĩa là chỉ thích hình thức bên ngoài của cái chữ: chỉ đọc tới chữ "phản" thôii là máu nóng gà trong người nó lên tới não rồi thì làm sao còn đủ bình tâm đọc tới nội dung trong đó là gì nữa chứ.
Chứ thật ra thì ông Hồ cũng chỉ là một con người bằng da bằng thịt như bao con người bình thường khác thôi (nếu có ai không đồng ý điều này thì hãy chứng minh nhé), như vậy thì cũng không thể nào là hoàn hảo tất cả mọi mặt được. Mà trong thời đại của cụ Hồ còn sinh ra những sai lầm còn hơn cả nghiêm trọng nữa: cải cách ruộng đất, nhân văn giai phẩm (ai biết thêm vui lòng góp ý giùm) những sai lầm này thuộc về hệ thống chứ không phải chỉ là sai lầm cá nhân vì triển khai từ trung ương đảng xuống tận cấp địa phương mà?
Vậy thì nội dung phản biện chẳng qua là một phần của viêc đánh giá thôi: điểm được và chưa được (đại loại là ưu điểm và khuyết điểm). Nó chính là điểm chưa được hay bác gọi là phản biện đó.
Đọc xong phân tích của HSP thấy sáng hẳn cả người. Sao mà ông ấy nhìn thấy được hay như thế ?
RépondreSupprimerLà người đã đọc qua HCM toàn tập những chi tiết trong phân tích của HSP tôi chẳng lạ gì, ấy thế mà có được phân tích thấu đáo và đạt lý như thế thì chỉ có HSP.