Trần Văn Thọ
 |
| Tháp chuông chùa Hokoji |
Xây dựng tượng đài, chùa chiền, cung điện làm cạn kiệt
nguồn lực đáng lẽ phải dành cho củng cố lực lượng phòng vệ, khoan thư sức dân
và đầu tư cho nguồn nhân lực.
Ở
Nhật Bản, Thời đại Chiến quốc kéo dài từ cuối thế kỷ 15 đến đầu thế kỷ 17. Các
lãnh chúa tranh nhau mở rộng phạm vi thống trị và liên miên chiến tranh để thôn
tính nhau. Cuối cùng Tokugawa Ieyasu (1542-1616) lấy được thiên hạ, mở đầu thời
đại Edo hơn 250 năm (1615-1868). Giai đoạn cuối của thời chiến quốc này là sự
đối đầu gữa chính quyền Toyotomi đóng ở thành Osaka và thế lực Ieyasu ở Edo
(Tokyo ngày nay).
Một
trong những chiến lược, mưu kế của Ieyasu là xúi giục chính quyền Toyotomi xây
dựng nhiều chùa chiền, đền đài để cho ngân quỹ bị kiệt quệ, không còn nguồn lực
cho tăng cường năng lực quân sự và cải thiện an sinh cho dân chúng trong thành.
Cuối cùng chính quyền này suy yếu và bị Ieyasu tiêu diệt năm 1615.
Sau
khoảng 100 năm nội chiến, ba lãnh chúa nổi trội nhất vào cuối thế kỷ 16 là Oda
Nobunaga, Toyotomi Hideyoshi và Tokugawa Ieyasu. Ieyasu là đồng minh của
Nobunaga nhưng yếu hơn nên trên thực chất là phục tùng Nobunaga, còn Hideyoshi
là vũ tướng đắc lực, là cánh tay mặt của Nobunaga. Do đó, lịch sử đã chuyển
động chung quanh Nobunaga và lúc đó ai cũng thấy là Nobunaga sẽ thống nhất
thiên hạ, và trên thực tế đã bình định phần lớn các thế lực khác.
Nhưng
bất ngờ là Nobunaga bị một vũ tướng khác của mình là Akechi Mitsuhide làm phản,
bất ngờ tấn công vào chùa Honno ở Kyoto là nơi Nobunaga dừng chân trên đường đi
tiếp viện cho Hideyoshi đang giao tranh với lãnh chúa Mori ở vùng Chugoku (hiện
nay là Hiroshima). Trước quân số đông ngấp 10 lần của Mitsuhide và bị tấn công
bất ngờ, Nobunaga phải tự tử sau cuộc chiến đấu không cân sức.
Hideyoshi
nhận định đây là thời cơ để mình lấy thiên hạ nên đã giảng hòa với Mori và tức
tốc chuyển quân về Kyoto để trị tội Mitsuhide. Hideyoshi sợ Ieyasu rat tay
trước nên đã hành động ngay. Với chiến lược chuyển binh thần tốc, bất ngờ và
với tài dụng binh đã được thử thách qua nhiều năm, Hideyoshi đã thắng Mitsuhide
dễ dàng. Sau đó Hideyoshi đã bình định nhiều lãnh chúa còn lại và hoàn thành sự
nghiệp thống nhất thiên hạ mà Nobunaga đã bỏ dở. Năm 1585 Hideyoshi được thiên
hoàng phong làm Kanpaku, một chức vị tương đương với địa vị của chúa, thay mặt
thiên hoàng chấp chính, cai trị thiên hạ.
Bây
giờ Ieyasu lại phải phục tùng Hideyoshi mặc dù vẫn nuôi chí lớn và chờ thời.
Năm 1598 Hideyoshi mất, lúc đó người con trai duy nhất là Hideyori mới 06 tuổi
lên kế vị. Trước khi mất Hideyoshi giao cho mẹ của Hideyori và các đại thần phò
tá cho đến khi ấu chúa khôn lớn, với mong muốn chính quyền Toyotomi sẽ trường
cửu. Ieyasu cũng được chỉ định là một trong mấy đại thần có trách nhiệm phò tá
Hideyori nhưng trong lòng đã bắt đầu nuôi ý đồ chiếm đoạt thiên hạ.
Trong
lúc chờ thời, một mặt Ieyasu củng cố thế lực, tăng vây cánh, mặt khác tìm cách
làm cho chính quyền Toyotomi suy yếu mà một trong những chiến lược cụ thể là
xúi giục chính quyền này xây mới và tu bổ thật nhiều chùa chiền, đền đài, không
phải chỉ ở Nara và Kyoto mà trên quy mô toàn quốc. Trong các công trình này nổi
tiếng nhất là việc xây dựng lại chùa Hokoji (Phương Quảng Tự) ở Kyoto, một công
trình đồ sộ kéo dài từ năm 1602 đến 1613 mới hoàn thành.
Ieyasu
biết là Hideyoshi đã để lại một tài sản kếch xù dưới dạng vàng bạc nên phải làm
sao xúi giục chính quyền Toyotomi tiêu xài phung phí để làm cạn kiệt nguồn lực
đó. Ieyasu cũng biết rằng khi những người chung quanh Hideyori bận tâm vào
những việc xây cất nầy họ sẽ lơ là những việc quan trọng liên quan sự nghiệp
củng cố sức mạnh của chính quyền. Về phía chính quyền Toyotomi, sau khi
Hideyoshi mất, uy danh của dòng họ có suy giảm, và họ cho rằng việc kiến tạo,
xây dựng đền đài, chùa chiền là một biện pháp để tiếp tục phô trương sức mạnh
và sự tồn tại của mình. Do đó họ làm theo lời khuyên của Ieyasu mà không có
chút nghi ngờ.
Bước
qua thập niên 1610, Hideyori đã xấp xỉ 20 tuổi và dần dần tự mình có thể trực
tiếp chấp chính. Không thể để tình trạng đó kéo dài, và thấy chính quyền
Toyotomi đã suy yếu, Ieyasu quyết định tiêu diệt nên tìm cớ để cất binh đánh
thành Osaka. Trận chiến mùa đông năm 1614 và trận chiến mùa hạ năm 1615 đã kết
liễu chính quyền của dòng họ Toyotomi. Hai mẹ con Hideyori phải tự tử trước
ngọn lửa do quân của Ieyasu bắn vào thành Osaka.
Xây
dựng tượng đài, chùa chiền, cung điện làm cạn kiệt nguồn lực đáng lẽ phải dành
cho củng cố lực lượng phòng vệ, khoan thư sức dân và đầu tư cho nguồn nhân lực.
Toyotomi đầu thế kỷ 17 ở Nhật chỉ là một trong nhiều bài học mà lịch sử thế
giới đã cho thấy.
..........................
Nguồn: Tuần Việt Nam
Quảng Cáo
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire