HAI NHÀ NGHIÊN CỨU BỊ CẮT TÊN KHỎI PHIM “BIỂN ĐẢO VIỆT NAM. NGUỒN CỘI TỰ BAO ĐỜI”!

Trần Đức Anh Son

Thứ tư ngày 22 tháng 4 năm 2020

Bộ phim ‘Biển đảo Việt Nam. Nguồn cội tự bao đời’ do Đài Truyền hình TPHCM - HTV công chiếu năm 2015, là một bộ phim tài liệu do Nghệ sĩ Lâm Thành Quí là đạo diễn, dài 5 tập, mỗi tập 30 phút, được xây dựng một cách công phu, triển khai từ năm 2012. Trong đó, đặc biệt có phần đóng góp của ba nhà khoa học: nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu, thứ hai là Tiến sĩ Sử học Trần Đức Anh Sơn là cố vấn, thứ ba là Thạc sĩ Đinh Kim Phúc...

Tuy nhiên, mới đây, kênh VTV9 của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) khi cho chiếu lại bộ phim ‘Biển đảo Việt Nam. Nguồn cội tự bao đời’ lại tự ý chỉnh sửa, cắt xén bỏ tên và hình ảnh hai nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc và Trần Đức Anh Sơn.

Trả lời RFA hôm 20 tháng 4 năm 2020, Nhà nghiên cứu Biển Đông Đinh Kim Phúc, nói:

“Trong ba tháng đầu năm 2020, Trung Quốc bắt đầu đẩy mạnh chiến dịch khiêu khích của họ trên biển đông. Đầu tiên họ tố cáo Việt Nam đưa tàu đánh cá uy hiếp đảo Hải Nam, uy hiếp căn cứ quân sự của họ, thứ hai họ cho tàu hải cảnh đụng chìm tàu cá Việt Nam... Hành động khiêu khích của Trung Quốc không mới, đã diễn ra suốt mấy mươi năm nay, nhưng thái độ ngông cuồng khiêu khích của Trung Quốc ngày càng trắng trợn, bị các nước trên thế giới lên án. Chính vì vậy, chúng tôi mong muốn bộ phim ‘Biển đảo Việt Nam. Nguồn cội tự bao đời’ tiếp tục được công chiếu trên các kênh truyền hình trong nước. Nhưng tôi rất tiếc, trong thời gian vừa qua, kênh VTV9 phát lại bộ phim này, nhưng không biết vì lý do gì, họ đã cắt bỏ một số đoạn có mặt của anh Trần Đức Anh Sơn, là một trong những người đã góp phần cho thành công của bộ phim này, và họ cắt tên tôi ra khỏi Hội đồng biên tập... Có lẽ do tôi và anh Trần Đức Anh Sơn hay phản biện những vấn đề của quốc gia hay không? Hay vì chúng tôi có tham gia những cuộc biểu tình chống Trung Quốc khiêu khích, xâm lược trên Biển Đông hay không thì điều đó chúng tôi không nắm rõ.”

Nhà nghiên cứu Biển Đông Đinh Kim Phúc cho biết thêm, bộ phim ‘Biển đảo Việt Nam. Nguồn cội tự bao đời’ mà ông có góp phần làm cố vấn, do Đài Truyền hình TPHCM (HTV) thực hiện từ năm 2013. Trong thời gian đó, nhóm làm phim đã đi qua 9 quốc gia và vùng lãnh thổ để thu thập tư liệu, phỏng vấn các nhà nghiên cứu trên thế giới như Mỹ, châu Âu, Úc, Nhật...

Khi bộ phim ‘Biển đảo Việt Nam. Nguồn cội tự bao đời’ bắt đầu công chiếu trên HTV, đã được công chúng đón nhận một cách hết sức hồ hởi, vì tính chất khoa học của nó, cũng như mức độ công phu của tư liệu mà bộ phim đem lại. Chính vì vậy, bộ phim ‘Biển đảo Việt Nam. Nguồn cội tự bao đời’ đã đoạt giải phim tài liệu xuất sắc nhất năm 2015, và 4 giải báo chí ở trung ương lẫn địa phương. Và mỗi lần Trung Quốc gây hấn, ông Phúc và các cộng sự vẫn mong các đài truyền hình phát bộ phim này, để nhân dân Việt Nam biết rõ cội nguồn lịch sử chủ quyền của đất nước trên biển đông cũng như thấy rõ thủ đoạn và âm mưu của Trung Quốc như thế nào trong vấn đề tranh chấp Biển Đông.

Nhà nghiên cứu Biển Đông, Tiến sĩ Sử học Trần Đức Anh Sơn, nguyên phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng, khi trao đổi với RFA hôm 20/4, nói về cơ duyên ông được mời tham gia là phim này:

“Quá trình làm phim này do một cơ duyên, khi làm việc tại Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng, tôi đã chủ trì một nghiên cứu xây dựng một fond tư liệu về chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa. Đề tài này chúng tôi làm từ 2009 đến 2012 thì nghiệm thu. Sau đó chúng tôi có xin phép mở một triển lãm có tên “Tư liệu chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa và Trường Sa ở Đà Nẵng. Sau khi triển lãm thành công thì HTV có cử một nhóm từ Sài Gòn ra mời tôi tham gia vào một team làm phim của họ. Tôi đồng ý và từ đó tôi tổ chức các chuyến đi tìm tài liệu và quay phim, từ năm 2013 đến 2014 để hoàn thành bộ phim này.”

Tiến sĩ Sử học Trần Đức Anh Sơn cho biết, bộ phim sau đó được dịch sang tiếng Anh và sau đó thì dịch sang tiếng Trung, kèm theo phụ đề.

Khi tham gia chương trình Trao đổi học giả Fulbright ở Đại học Yale (Mỹ) trong hai năm 2015 - 2016), ông Sơn đã tặng các bản phim ‘Biển đảo Việt Nam. Nguồn cội tự bao đời’ bằng tiếng Việt, tiếng Anh và tiếng Trung cho Thư viện Sterling của Đại học Yale, Thư viện Quốc hội Mỹ và Thư viện Harvard Yenching của Đại học Harvard... Hiện những bản gốc của phim ‘Biển đảo Việt Nam. Nguồn cội tự bao đời’ đều lưu giữ tại các thư viện trên.

Đây không phải là lần đầu tiên VTV tự ý cắt xén tên và hình ảnh hai nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc và Trần Đức Anh Sơn. Trước đây, vào năm 2019 VTV1 cũng đã một lần cắt xén tên và hình ảnh hai nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc và Trần Đức Anh Sơn.

Tuy nhiên, theo ông Trần Đức Anh Sơn, hình ảnh ông xuất hiện trong phim không thể xóa được hết, bởi vì ông đã xuất hiện quá nhiều trong bộ phim đó, ông Sơn cũng là người dắt đoàn làm phim đi khắp nơi.

Ông nói tiếp: “Vào tháng 3 năm 2019 tôi bị khai trừ ra khỏi đảng vì viết Facebook đụng chạm đến chuyện của họ. Sau đó truyền thông trong nước mở chiến dịch coi tôi như một tên phản động, họ bêu xấu tôi trên VTV1, nhưng tôi không tranh cãi, rút lui đi làm việc tư nhân. Ngay lúc đó thì TQ kéo tàu Hải dương địa chất 8 vào Biển Đông và quần đảo trên Biển Đông gần 3 tháng. Lúc bấy giờ VTV mới xin bộ phim này của HTV để chiếu, nhưng khi chiếu thì lại xóa hết tên tôi cũng như những hình ảnh có tôi. Ngay cả những link của HTV đã chiếu đưa lên mạng cũng bị xóa luôn.”

Theo thông tin mà Tiến sĩ Sử học Trần Đức Anh Sơn có được từ bạn bè, VTV đã có một chỉ đạo rất rõ ràng rằng: những gì có tên và hình ảnh Trần Đức Anh Sơn thì phải xóa. Ông cho rằng, làm như vậy coi như phủ nhận hết công lao của ông và các cộng sự đã làm bộ phim này và đã lưu trữ dữ liệu cho quốc gia.

Hôm 7/3/2019, Nhà nghiên cứu Biển Đông, Tiến sĩ Sử học Trần Đức Anh Sơn, nguyên phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Đà Nẵng, bị Thành ủy Đà Nẵng khai trừ khỏi đảng. Ông Trần Đức Anh Sơn bị kỷ luật khai trừ đảng, do viết, đăng tin, bài trên Facebook, mà chính quyền cáo buộc là sai sự thật…. không đúng với quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Việt Nam trên mạng xã hội.

Tin cho biết chính quyền cáo buộc những vi phạm của ông Trần Đức Anh Sơn là rất nghiêm trọng. Ông cũng bị buộc tội “phỉ báng uy tín của ... tổ chức đảng...”. Tuy nhiên tin không nêu rõ về nội dung những cáo buộc sai trái của ông, mặc dù trước đó, ông đã chỉ trích chính phủ Việt Nam đã không đứng lên công khai chống Bắc Kinh trong cuộc tranh chấp kéo dài về chủ quyền trên Biển Đông.

Khi đó, ông Trần Đức Anh Sơn đã không có bình luận nào, tuy nhiên ông đã trích lời nhà sư Thích Nhất Hạnh để đăng trên trang cá nhân của mình: “Đây là một khoảnh khắc hạnh phúc”.

Hôm 19/4/2020, Nhà nghiên cứu Biển Đông Đinh Kim Phúc đã gởi một thư ngỏ đến ông Trần Bình Minh, Ủy viên trung ương đảng, Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam (VTV). Trong thư ông cho biết, bộ ‘Biển đảo Việt Nam. Nguồn cội tự bao đời’ là phim tài liệu của quốc gia. Không còn là của tổ chức hay cá nhân nào nữa. Vì các tư liệu sưu tầm đã được đánh giá - thẩm định tầm quốc gia mang cả ý nghĩa đối ngoại quốc tế. Vì vậy, mọi sự tuỳ tiện thay đổi nội dung truyền thông của VTV đều không thể chấp nhận được.

Trong thư, Nhà nghiên cứu Biển Đông Đinh Kim Phúc đã yêu cầu Trần Bình Minh giải thích cho công luận được rõ vì sao ông ra lệnh cắt tên ông và tên Tiến sĩ Trần Đức Anh Sơn ra khỏi bộ phim. Bởi vì theo ông Phúc, VTV là đài truyền hình quốc gia chứ không phải là chợ trời!

Đài Á Châu Tự Do hôm 20/4/2020 đã nhiều lần liên lạc ông Trần Bình Minh, Tổng Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam, qua số điện thoại di động 0913 xxx 673, tuy nhiên mọi cố gắng đều không thành công.

Tiến sĩ Trần Đức Anh Sơn cho biết lý do vì sao mình không khiếu kiện: “Đáng ra người đi kiện là đạo diễn Lâm Thành Quý và giám đốc đài HTV, nhưng hai người này không kiện thì tôi cũng không kiện làm gì, tôi chi là một người được mời với tư cách là cố vấn, xuất hiện trên phim và có tên trên generique. Trên generique có cám ơn rất nhiều người, đặc biệt là 3 người, thứ nhất là nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu, thứ hai là Tiến sĩ Sử học Trần Đức Anh Sơn là cố vấn, thứ ba là Thạc sĩ Đinh Kim Phúc... thì họ xóa tên tôi và tên anh Phúc.”

Theo cách làm việc của VTV, Tiến sĩ Trần Đức Anh Sơn cho rằng, “khi còn dùng chúng tôi thì họ tung hô... thậm chí còn khen thưởng”. Nhưng đến khi họ thấy ông có những suy nghĩ trái chiều, thì tuyên giáo khoanh vùng, và hành xử theo kiểu vắt chanh bỏ vỏ. Theo ông, đó là sự tráo trở...

Ông Sơn cho rằng cách thức như vậy sẽ khiến những trí thức trong và ngoài nước sẽ cảm thấy e ngại khi tham gia góp sức cho nước nhà. Theo ông, cách ứng xử của VTV sẽ gây tác hại rất lớn.

Nhà nghiên cứu Biển Đông Đinh Kim Phúc cho biết, việc đóng góp tiếng nói của mình, đóng góp một phần sức lực của mình để góp phần bảo vệ chủ quyền, là trách nhiệm công dân, trách nhiệm người Việt Nam của ông.

Theo ông, dù không có mặt trong bộ phim, hay không trả lời VTV, HTV... thì tiếng nói của ông vẫn tiếp tục trên các đài phát thanh trong và và ngoài nước, để tiếp tục bảo vệ chủ quyền đất nước. Chứ không cần phải cứ VTV thì ông mới cất được tiếng nói bảo vệ tổ quốc của mình.

Nguồn: RFA, ngày 21/4/202