16/09/2013

GÓP PHẦN GIẢI MÃ HIỆN TƯỢNG LÊ HIẾU ĐẰNG

Tiêu Dao Bảo Cự 

Thời gian gần đây có một số “hiện tượng” mang sắc thái chính trị đáng cho mọi người quan tâm: Huy Đức xuất bản cuốn sách “Bên thắng cuộc” bạch hóa một giai đoạn lịch sử Việt Nam, Nguyễn Đắc Kiên gay gắt phê phán trực tiếp Tổng bí thư Đảng Cộng Sản, Nguyễn Phương Uyên tuyên bố quan điểm chính trị chống đảng trước tòa án, hoạt động của Mạng lưới blogger với Tuyên ngôn 258 tố cáo với thế giới điều luật phản dân chủ của luật hình sự… và gần đây nhất là hiện tượng Lê Hiếu Đằng. Những hiện tượng này không phải “đột xuất” mà có nhưng chính là sự tiếp nối của quá trình đấu tranh dân chủ hóa đất nước của các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là trí thức, qua mấy thập niên và cũng ghi dấu mở đầu cho một giai đoạn mới, trong đó điều nổi bật là một số người đã vượt qua nỗi sợ hãi do chế độ độc tài toàn trị áp đặt nặng nề lên toàn xã hội, nói lên chính kiến của mình ngược với quan điểm chính thống của chế độ.

Cũng đã gần một tháng trôi qua từ khi Lê Hiếu Đằng công bố bài viết “Suy nghĩ trong những ngày nằm bịnh” (17/8/2013), dư luận phản hồi từ nhiều phía đã phân tích, ủng hộ, phê phán bài viết cũng như tác giả, lại một lần nữa làm lộ rõ các loại “lập trường chính trị” trước hiện tình đất nước. Tuy nhiên trừ một số ít bài (như bài viết của Lữ Phương) nêu vấn đề một cách khách quan, sát thực tiễn, phần lớn các bài viết từ hai cực chính trị, tạm gọi là “chống cộng triệt để” và “cộng sản bảo thủ” đều không căn cứ vào bản chất của sự việc mà chỉ áp đặt cách suy luận và diễn dịch theo quan điểm chính trị của mình. Từ đó gán cho Lê Hiếu Đằng những gì ông không hề có như cò mồi lừa bịp của đảng, cơ hội chủ nghĩa… hay ngược lại như phản bội chống đảng, bị thế lực thù địch giật dây…
Thật đơn giản và rõ ràng khi người ta biết và chịu nhìn vào chính bản thân bài viết, ngay từ tựa đề “Suy nghĩ trong những ngày nằm bịnh”. Trong những ngày nằm bệnh Lê Hiếu Đằng có thời gian suy nghĩ để “tính sổ” đời mình, một việc quá tự nhiên và thông thường. Hồi tưởng về thời tuổi trẻ và quá trình cuộc sống, đấu tranh qua hai chế độ với những kỷ niệm và nhận thức qua mỗi thời kỳ, ray rứt về hiện tình đất nước dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản và một vài gợi ý để tìm lối thoát cho đất nước. Với ý tưởng chân thành, hành văn mộc mạc, đề cập nhiều vấn đề, đây là bài viết của một người đang nằm bệnh có tính cách tự sự chứ không phải chính luận hay cương lĩnh. Sao có thể đòi hỏi những gì không thể có qua một bài viết trong hoàn cảnh này.
Bài viết chứng tỏ tác giả là một con người có trải nghiệm thực tiễn, suy nghĩ tự do và tinh thần phản kháng. Mấy năm gần đây, Lê Hiếu Đằng nổi lên như một “nhân vật phản biện” với các bài viết, các cuộc trả lời phỏng vấn và cả việc tham gia biểu tình chống Trung Quốc xâm lược. Đối với những người có hiểu biết về ông, thực ra Lê Hiếu Đằng đã nổi tiếng phản biện từ nhiều năm trước trong các hoạt động ở guồng máy chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh (mà ông đã có nhắc tới vài việc trong bài viết “Suy nghĩ…”) và điều này cũng là sự tiếp diễn của tinh thần đấu tranh và ý thức dấn thân thời trai trẻ. Đó không gì khác hơn là lòng yêu nước, tinh thần phản kháng trước bất công áp bức của rất nhiều thế hệ người Việt Nam.
Bài viết của Lê Hiếu Đằng có nhiều chi tiết dễ gây tranh luận nhưng điểm nút tạo ra cơn sốt chính là lời kêu gọi tập thể từ bỏ đảng Cộng sản và thành lập một đảng mới. Về đảng mới này ông chỉ viết “chẳng hạn như đảng Dân chủ Xã hội”. Rõ ràng đây chỉ là một gợi ý đầu tiên. Có thể sự gợi ý này bắt nguồn từ mấy nguyên nhân mà ông và bạn bè hay một số trí thức đã từng suy nghĩ : Đã từng có hai đảng Dân chủ và Xã hội hoạt động song song với đảng Cộng sản (cho dù chỉ là đảng cây cảnh); gốc gác của dân chủ xã hội cũng có chung cội nguồn với chủ nghĩa xã hội của cộng sản nên những đảng viên Cộng sản dễ chấp nhận; sự ưu việt hiện nay của các chế độ dân chủ xã hội, đặc biệt ở các quốc gia Bắc Âu đã được thừa nhận và có sức thuyết phục đối với toàn thế giới. Chỉ là một gợi ý, làm sao có thể đòi hỏi ông phải nêu cương lĩnh của đảng hay định hướng gì khác trong một bài viết tự sự khi đang nằm bệnh. Ông cũng không khẳng định đây là đảng mới duy nhất mà chỉ là thí dụ cho sự đối lập chính trị để kềm chế sự độc tài toàn trị của đảng Cộng sản.
Dĩ nhiên Lê Hiếu Đằng không còn ủng hộ đảng Cộng sản khi ông kêu gọi từ bỏ đảng nhưng ông cũng không kêu gọi lật đổ đảng Cộng sản. Đây  không phải là thái độ lập lờ mà là căn cứ vào thực tiễn, không duy ý chí. Đảng CS còn tồn tại được bao lâu là điều không ai có thể nói trước chính xác nhưng thực tế là họ đang cầm quyền với một thế lực hùng mạnh, một bộ máy có mạng lưới rộng khắp, số đảng viên và những người ủng hộ chiếm thành phần không nhỏ trong dân số. Dĩ nhiên dù hùng mạnh tới đâu cũng có ngày sụp đổ như lịch sử của các đế quốc và các chế độ độc tài của loài người đã cho thấy. Giả thiết ngay cả khi đảng bị lật đổ, nghĩa là không còn nắm chính quyền, thì số đảng viên và những người ủng hộ họ vẫn còn đó như một thực thể chính trị. Trong công cuộc dân chủ hóa đất nước, thoát khỏi nạn độc tài toàn trị, như một ước mơ của đại bộ phận dân tộc, có nhiều cách nghĩ và phương thức để giải quyến nan đề này. Lê Hiếu Đằng chọn phương thức hình thành sức mạnh đối lập để chuyển hóa một cách hòa bình chứ không bạo loạn lật đổ. Không ai có thể đoan quyết phương thức nào là duy nhất đúng và lựa chọn là quyền của mỗi người. Nếu cùng một mục đích, các phương thức khác nhau có thể hỗ trợ cho nhau để tạo nên sức mạnh tổng hợp.
Lê Hiếu Đằng chỉ gợi ý chứ không phải tuyện bố tự mình đứng ra thành lập đảng mới. Ông chưa chuẩn bị sẵn sàng cho điều này. Việc thành lập đảng mới chỉ có thể được thực hiện khi có rất nhiều người tán thành, liên lạc với nhau và cùng chung tay hành động. Thời gian sẽ trả lời cho điều này. Nếu việc này được thực hiện, hay sẽ gợi mở cho việc hình thành các tổ chức và hoạt động khác của xã hội dân sự, đây sẽ là một đóng góp đáng kể vào việc tạo nên sức mạnh đối lập với chế độ toàn trị.
Trong việc dân chủ hóa chế độ và dân chủ hóa đất nước, những người cộng sản cấp tiến có thể đóng một vai trò đáng kể. Tuy nhiên lại có người nói cộng sản không thể thay đổi, chỉ có thể xóa bỏ. Đây cũng là vấn đề cần thảo luận.
Trước đây khi những người cộng sản nói về cộng sản, người ta thường trích dẫn các “ông Tây cộng sản râu dài râu ngắn”. Bây giờ những người chống cộng lại trích dẫn các ông Tây khác, cộng sản cũng như không cộng sản. Các kiểu trích dẫn này thực chất cũng không khác mấy với các kiểu “Tử viết” (Khổng tử nói rằng) thời phong kiến, phần nào mang tính chất nô lệ về tư tưởng. Dĩ nhiên những tư tưởng lớn đáng cho mọi người suy gẫm nhưng không phải tất cả đều là chân lý phổ quát. Một tư tưởng cần hiểu trong bối cảnh của nó và khi áp dụng cần so sánh, đối chiếu với thực tiễn. Từ đó trở lại với câu hỏi cộng sản có thể thay đổi không?
Cộng sản từ Karl Marx đến Lenine, Staline, Khrutchov rồi Gorbachov, Eltsine có gì khác biệt và thay đổi? Cộng sản từ ước mơ thế giới đại đồng đến “chủ nghĩa xét lại hiện đại” rồi đế quốc cộng sản Nga, đế quốc cộng sản Tàu, chủ nghĩa xã hội mang mầu sắc Trung Quốc có gì thay đổi? Cộng sản Việt Nam từ kinh tế tập thể sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có thay đổi không? Người vạch trần rõ ràng nhất “bản chất phản động” của chủ nghĩa cộng sản trong tác phẩm “Giai cấp mới” có phải là Milovan Djilas,  một lãnh tụ cộng sản cấp cao, Phó tổng thống nước Nam Tư? Người góp phần quyết định làm sụp đổ hệ thống xã hội chủ nghĩa trên toàn thế giới có phải là hai tay cộng sản gộc Gorbachov và Eltsine? Những công thần cộng sản kiên định như Hoàng Minh Chính, Trần Độ, Nguyễn Hộ cuối đời đã khước từ chủ nghĩa cộng sản, những đảng viên cộng sản nhiệt thành cũ và mới đã quyết định từ bỏ đảng như Huỳnh Nhật Tấn, Huỳnh Nhật Hải, Phạm Đình Trọng, Nguyễn Chí Đức có phải đã thay đổi? Đó là nói cộng sản một cách chung chung chứ đúng ra phải phân tích một cách rạch ròi về lý tưởng cộng sản, chủ nghĩa cộng sản, chế độ cộng sản, đảng cộng sản, đảng viên cộng sản ở từng quốc gia, từng thời kỳ mới có thể kết luận cộng sản có thay đổi hay không.
Sự vật trên đời này chẳng có gì không thay đổi sao lại khẳng quyết cộng sản không thể thay đổi trong khi thực tế đã không là như thế. Xóa bỏ được cộng sản là điều tốt nhưng khi không hoặc chưa xóa bỏ được thì làm cho nó thay đổi hướng về điều thiện phải chăng là việc cũng nên làm? Đó không phải là thỏa hiệp với cái ác mà chính là hóa giải cái ác một cách hòa bình.
Vấn đề trung tâm của đất nước ta là dân chủ hóa, thoát khỏi độc tài toàn trị. Chế độ này do đảng cộng sản cai trị nhưng thực ra hiện nay chất cộng sản còn rất ít, chỉ là một bộ máy thống trị hà khắc của những kẻ nắm quyền lực muốn “muôn năm trường trị” để trục lợi cho cá nhân và phe nhóm. Những người nắm quyền lực thống trị kiểu này không phải chỉ có cộng sản. Các “lãnh tụ độc tài” ở các nước Bắc Phi và Trung Đông đã và đang bị lật đổ gần đây đều từng là anh hùng dân tộc được nhân dân ủng hộ và tôn vinh nhưng về sau trở thành tội đồ dân tộc. Có người đã nói đại ý khi quyền lực tuyệt đối, tha hóa cũng tuyệt đối. Và lòng tham của con người là vô đáy, bất kể cộng sản hay tư bản. Chuyện “lương khủng” (lương một năm của giám đốc bằng 83 năm của nhân viên bình thường) của mấy công ty nhà nước ở TP/HCM vừa được phát hiện gợi nhớ đến chuyện các ông trùm ngân hàng gây ra khủng hoảng kinh tế ở Mỹ mấy năm trước khi ngân hàng phá sản còn tự thưởng cho mình hàng triệu đô la. Một số công ty tư bản nước ngoài hối lộ cho quan chức Việt Nam để trúng thầu, các công ty khác trốn thuế, gây ô nhiễm mội trường để tăng lợi nhuận và một viên chức Tòa Lãnh sự Mỹ ở Sài Gòn cũng nhận hối lộ hàng triệu đô la để cấp visa lậu vào nước Mỹ. Chế độ nào cũng có kẻ xấu.
Việc cần làm là xây dựng một chế độ chính trị pháp trị thực sự có cơ chế hãm để ngăn chặn lạm dụng và lòng tham cá nhân. Trên thế giới có nhiều mô hình nhưng không có mô hình nào là tuyệt đối hoàn hảo và còn cần phải phù hợp với đặc điểm riêng của từng dân tộc, không thể bắt chước một cách máy móc. Với Việt Nam để tiến đến đó sẽ phải qua những bước nào? Chuyển hóa, diễn biến hòa bình hay bạo loạn lật đổ? Cách mạng nhung, cách mạng hoa lài hay diễn biến từ thượng tầng? Có nhiều phương thức nhưng chắc chắn điều tốt nhất là không hay ít tốn xương máu, không gây nội chiến, không kéo dài thù hận. Lê Hiếu Đằng chọn điều này nên ông đã đưa ra gợi ý thành lập đảng mới để đối lập với đảng cộng sản. Dĩ nhiên việc này không phải là lối thoát duy nhất cho tình hình và chưa biết lúc nào có thể được thực hiện nhưng đó là một gợi ý tốt và khả thi, ít ra đối với những đảng viên cộng sản cấp tiến, khi họ có đủ nhiệt tình, dũng cảm và số đông cần thiết. Gợi ý này cũng có thể “kích hoạt” hình thành các tổ chức xã hội dân sự để từng bước xây dựng xã hội công dân có khả năng  kháng cự lại những lạm dụng của nhà cầm quyền.
Trong ba bài viết của Nguyễn Minh Cần nhân chuyện Lê Hiếu Đằng (Chuyện dài ra Đảng và đa đảng), tác giả có trích câu nói của Viện sĩ Andrei Sakharov khi trả lời phỏng vấn các phóng viên nước ngoài trong thời kỳ đen tối của phong trào dissident dưới chế độ toàn trị Liên Xô: “Giới trí thức biết làm gì? Họ chỉ biết làm một việc là xây dựng lý tưởng, cứ để cho mỗi người làm được điều gì anh ta có thể làm được”. Suy nghĩ một lúc, ông nói thêm: “Nên biết rằng những con chuột chũi đào hang ngầm dưới đất có thể làm sụp đổ những thành trì lịch sử”. Điều này có lẽ thật đúng cho Lê Hiếu Đằng và những trí thức có tâm huyết với đất nước như ông. Không thể đòi hỏi nhiều hơn vì chuyện đất nước là trách nhiệm của toàn xã hội, không của riêng ai.
Biến cố mới nhất (ngày 9/11/2013) là vụ Ông Đặng Ngọc Viết xông vào trụ sở Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh Thái Bình dùng súng bắn vào 5 cán bộ Trung tâm Phát triển Quỹ đất, làm hai người chết, sau đó tự sát. Nguyên nhân là do việc thu hồi đất, giải tỏa, đền bù không được đáp ứng thỏa đáng. Đây là sự phản kháng quyết liệt trong bước đường cùng, gióng lên một hồi chuông báo tử cho chính nạn nhân và cả chính sách thất nhân tâm của nhà cầm quyền. (Trong cùng thời gian này, hàng ngàn thanh niên nam nữ háo hức mong đợi gặp “Trai đẹp Ả Rập bị trục xuất” và đã đội mưa hàng giờ liền dưới sân khấu ngoài trời để chờ xem chàng trai đẹp người mẫu này xuất hiện chừng 10 phút ướm thử chiếc áo???!!!)
Có lẽ đã đến lúc những người cộng sản phải nghĩ đến khẩu hiệu “thay đổi hay là chết”. Tuy nhiên người dân không chỉ trông chờ vào sự thay đổi tự thân của nhà cầm quyền mà người dân cũng phải “thay đổi hay là chết”. Nếu đại bộ phận nhân dân cứ thờ ơ, vô cảm hay cúi đầu chấp nhận những bất công áp bức đè lên số phận mình thì không ai có thể cứu được.
Đà lạt 15/9/2013
T.D.B.C.
Bauxite VN

8 commentaires:

  1. Rất xác đáng và uyên thâm, cảm ơn tác giả và bác Chênh!

    RépondreSupprimer
  2. Một bài "mèo khen mèo dài đuôi", Ông xui khen bà xui đẹp... gái.
    "... Dĩ nhiên Lê Hiếu Đằng không còn ủng hộ đảng Cộng sản khi ông kêu gọi từ bỏ đảng nhưng ông cũng không kêu gọi lật đổ đảng Cộng sản". Hoặc "...Lê Hiếu Đằng chọn phương thức hình thành sức mạnh đối lập để chuyển hóa một cách hòa bình chứ không bạo loạn lật đổ....".
    Đã không còn ủng hộ đảng CS, kêu gọi đảng viên từ bỏ đảng. Nhưng Lê Hiếu Đằng vẫn giữ thẻ đảng, vẫn ôm chặt sổ hưu. Vậy ai sẽ theo ông ta để tạo thành sức mạnh đối lập? Chưa nói đến liệu đàng CS có để cho nó được thành hình khi so sánh những vụ đàn áp khốc liệt các tôn giáo Tin Lành, PGHH, Cao Đài, Công Giáo? Hoặc đàn áp bắt bớ những cuộc biểu tình chống bá quyền tàu khựa. nhân quyền v.v...?

    Ý kiến của LHĐ liệu có khả thi hay cò mồi???!!!

    RépondreSupprimer
  3. Bác Chênh ạ, bàn ra tán vào cho vui, tôi đọc bài của ông Tiêu dao này xong muốn choáng luôn vì không nhận diện được ông ta là ai. Mở đầu , ông ta bèn đứng lên trên hết thảy, cả kẻ chống lẫn người ủng hộ "Những ngày năm bịnh", có vài câu võ đoán làm mất tin ở những câu khác, ví dụ như đoạn "...số đảng viên và những người ủng hộ chiếm thành phần không nhỏ trong dân số...", nếu có một cuộc lấy phiếu trung lập mới biết được Tiêu dao nói đúng hay sai. Sự thật lịch sử VN năm 1954 và 1975 cho thấy, phần lớn, hầu hết những thành phần ưu tú hoặc có tiền của trong XH Việt Nam mới chạy khỏi được CS (2 điều kiện cần và đủ để bứt ra khỏi cái tổ ấm vốn có là...tiền và ý chí) dân nghèo, ngu lấy đâu ra tiền, không hiểu biết, không thân thế, không bạn bè lấy lý do gì mà ra đi? Như người ta vẫn nói "bỏ phiếu bằng chân" là có thực. Trở lại chủ đề, ông Tiêu dao nên hỏi lại bác Đằng rằng "tôi nghĩ thế có đúng ý bác không?" và nên viết ngắn gọn Yes or No! Viết lòng vòng quá dễ thấy bản chất cơ hội, thích đổi thay nhưng cứ vẫn muốn được ngồi ăn no ấm cật!

    RépondreSupprimer
  4. Những lập luận cuả TDBC cần phải được phân tích kỹ càng. Ở đây chỉ xin nói đến hàm ý của anh ta qua lập luận với chứng minh là CS có thể thay đổi với những nhân vật cao, thấp hay từng quốc gia khác nhau. Điểm lập lờ nguy hiểm là con người CS với ý thức và kinh nghiệm cá nhân có thể thay đổi(dù không nhiều, va không phải là phổ biến).Ngưọc lại là CƠ CHẾ, GUỒNG MÁY CS thì không thể thay đổi. Người ta nói CS không thể thay đổi là nói tới CƠ CHẾ VÀ GUỒNG MAÝ này chứ không phải CON NGƯÒI CỘNG SẢN. Không ai đi tiêu diệt con người, chỉ tiêu diệt, phá huỷ guồng máy kia!

    RépondreSupprimer
  5. Xin hỏi ông Tiêu Dao Bảo Cự, từ khi những chế độ CS áp dụng chủ thuyết CS trên một số nước cho đến khi các chế độ đó sụp đổ tan tành thì, chế độ CS nào đã thay đổi (quan điểm, lập trường..) hay chỉ có những cá nhân, những người từng theo chế độ CS vì lý do này, khác phản tỉnh?
    Việc TDBC đưa ra v/đ tham nhũng, mua chuộc quan chức CS bởi những công ty ngoại quốc là nói lấy được. Tại sao cũng là những công ty kia nếu hoạt động tại các quốc gia khác mà luật pháp được tôn trọng... thì không xảy ra hối lộ...Phải chăng chỉ ở những nước dưới những chế độ độc tài, CS, luật pháp bất minh...tình trạng này mới phổ biến? Phải chăng do chính cơ chế độc quyền hay tham nhũng không bị trừng trị mà các nhân viên chính quyền mới vòi vĩnh, làm khó dể để các công ty kia phài chi tiền?
    Tại sao cùng với bài viết cuả ông Nguyễn Minh Cần phân tích những điều "chưa được" hay chính xác ra là bất khả thi cuả việc lập đảng 'đối lập" cuả ông LHĐ và phụ họa cuả ông Hồ Ngọc Nhuận, Nguyễn Thanh giang..., TDBC chỉ trích dẫn những lập luận hợp khẩu vị với anh ta?
    TDBC có hiểu thế nào là "đối lập" không, hay chỉ nghe ông LHĐ đằng bảo rằng Đảng DC-XH sẽ là đảng đối lập với đảng CCVN mà đã tin ngay? Đảng "anh em" với đảng CS là đảng đối lập?
    TDBC nên đọc bài viết mới đây cuả người bỏ đảng Nguyễn Chí Đức trước khi muá bút!

    Tóm lại, còn rất nhiều điều cần phải phản biện , không chỉ về nội dung mà còn do ở chỗ lập lờ, nếu không muốn nói là nguỵ biện cuả Tiêu Dao Bảo Cự.

    RépondreSupprimer
  6. Thật ra,theo tôi nghĩ,hiện tượng LHD chả có gì phải giải mã cả .Đó chỉ là những phát biểu về suy nghĩ của chính mình,một ĐV ĐCS trong những ngày nằm bệnh .Suy nghĩ đó,có thể phù hợp với người này,nhưng ko phù hợp vói người khác,đó cũng là lẽ tự nhiên .Nhưng dù phù hợp hay ko phù hợp thì những suy nghĩ của LHD cũng gợi nên rất nhiều điều để các bạn đọc đáng phải suy nghĩ ,cũng buộc rất nhiều các đảng viên đảng cộng sản phải suy nghĩ ,phải tự vấn mình ,ta là ai?đảng ta hiện nay là đảng gì ???Dân chủ hiện tại ở nước ta là thứ dân chủ gì???.
    Nhưng tôi ko đồng ý với TDBC ở đoạn cuối bài viết :Bởi vì sao?Bởi vì trong lúc này,ở VN ko có người cộng sản nào cả và nếu dựa theo cương lĩnh thì cũng chả có đảng cộng sản nào cả.Phải thay vào đó là đảng đang độc quyền cai trị phải suy nghĩ và hành động theo phương châm "từ bỏ độc quyền hay là chết " .Và còn điều này nữa . Ko thể có chữ nếu cho đại bộ phận nhân dân cứ thờ ơ vô cảm .Đó là nhiệm vụ của những người trí thức .Và hiện tượng LHD cũng là hiện tượng của một đảng viên đảng CS đang thực hiện nhiệm vụ của người trí thức với nhân dân,với Tổ quốc !

    RépondreSupprimer
  7. Nếu ông Lê Hiếu Đằng thật sự từ bỏ Đảng Cộng Sản Việt Nam, đó là một điều đáng khích lệ.
    Ông đã từng nằm trong chăn hiểu biết rõ ổ rận. Ông đã từng gọt khoai, thấy rõ củ khoai sung sâu đục khoét… Mong rằng một ngày gần, thấy bản tuyên bố từ bỏ đảng của ông, đồng ký tên với nhiều người đảng viên CS khác đăng tải trên mạng.
    Vấn đề ông ước mong Việt Nam sẽ có đa đảng, thành lập một đảng phái khác để giúp dân chủ hóa Việt Nam trong tương lai. Đó là một đều tốt.
    Chúc ông có sức khỏe và sự minh mẫn, để góp sức làm một điều tốt giúp dân. Trong những thời gian còn lại của cuối một đời người.

    RépondreSupprimer
  8. Đây là BẢN TUYÊN BỐ CÔNG KHAI TỪ BỎ ĐẢNG CỘNG SẢN
    của ông Lê Hiếu Đằng.
    ...................................................
    Ký tên
    ( Hãy đợi đấy)

    RépondreSupprimer