Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết
(GDVN) - Yếu tố đầu tiên và quan trọng hơn cả
làm nên sức hút của ông Obama chính là sự chân thành của ông đối với
Việt Nam.
Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, ảnh do tác giả cung cấp. |
LTS: Chuyến thăm
chính thức Việt Nam của Tổng thống Hoa Kỳ Obama và bài phát biểu
của ông tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia Mỹ Đình đã để lại một dấu
ấn đặc biệt trong dư luận truyền thông quốc tế cũng như trong lòng
người dân Việt Nam.
Giáo sư Nguyễn
Minh Thuyết, nguyên Đại biểu Quốc hội gửi đến Báo Điện tử Giáo dục
Việt Nam bài phân tích của ông về sự kiện này, chúng tôi xin trân
trọng giới thiệu bài viết của Giáo sư đến quý bạn đọc. Văn phong và
nội dung bài viết thể hiện quan điểm của tác giả.
Tổng thống Mỹ Barack Obama thăm chính thức Việt
Nam và có bài phát biểu đầy cảm hứng tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia
Mỹ Đình hôm 24/5. Bài phát biểu trước trí thức, sinh viên và đại diện nhiều
giới khác nhau hôm đó đã vượt qua khuôn khổ của một sự kiện ngoại giao
thường thấy, trở thành một hiện tượng xã hội.
Người dân Việt Nam từ Hà Nội đến thành phố Hồ
Chí Minh dõi theo từng cử chỉ, lời nói, hành động của ông Obama với
một tình cảm nồng nhiệt, yêu mến, khâm phục và kính trọng. Đặc biệt
là trên truyền thông và mạng xã hội tuần qua, có thể nói Tổng thống
Obama đã trở thành tâm điểm, hiện tượng mà dư luận quan tâm.
Cá nhân người viết cho rằng, làm nên hiện tượng
Obama không phải kỹ xảo, thủ thuật chính trị hay cách đánh bóng hình
ảnh quá chuyên nghiệp của chính khách nước ngoài, mà chính là sự lịch
duyệt, thân thiện và chân thành sẵn có trong tố chất của con người
ông, trong thói quen hằng ngày của ông.
Sự chân thành
làm nên sức hấp dẫn của "hiện tượng" Obama
Yếu tố đầu tiên và quan trọng hơn cả làm nên
sức hút của ông Obama chính là sự chân thành của ông đối với Việt Nam.
Trước ông Obama, chưa có vị Tổng thống, Ngoại trưởng hay quan chức cấp
cao nào của Hoa Kỳ đến thăm nhà sàn, ao cá Bác Hồ.
Việc ông Obama chọn địa điểm này để gặp gỡ Chủ
tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã cho thấy, nhà lãnh đạo Hoa Kỳ
thực sự chân thành muốn hòa giải và hợp tác.
Bởi lẽ Chủ tịch Hồ Chí Mình là một lãnh tụ
cộng sản và là biểu tượng của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, hai cuộc
kháng chiến trường kỳ trong lịch sử hiện đại Việt Nam.
Năm trước, trong khi tại Hoa Kỳ vẫn còn những
nhận thức và tranh cãi khác nhau về ý thức hệ, Tổng thống Obama đã
quyết định mời Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sang Phòng Bầu dục, Nhà
Trắng với vị thế quốc khách, nguyên thủ quốc gia.
Và lần này, đến thăm Việt Nam, ông đã đến nhà
sàn, ao cá Bác Hồ. Cá nhân tôi cho rằng phải là một chính khách bản
lĩnh, thông minh và chân thành, thiện chí mới làm được điều đó.
Sự chân thành của Tổng thống Obama đã
"chạm đến trái tim" của mọi người Việt Nam khi ông nhắc tên
vị anh hùng dân tộc Lý Thường Kiệt và đọc hai câu thơ thần trong bải
"Nam Quốc sơn hà" – bài thơ được coi như bản Tuyên ngôn Độc lập
đầu tiên của dân tộc Việt Nam.
Thật thú vị và ý nghĩa, cách đây 71 năm, Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã dẫn Tuyên ngôn Độc lập của Hợp chúng quốc Hoa
Kỳ khi viết Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa.
71 năm sau, cũng chính tại Thủ đô Hà Nội, nguyên
thủ của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ lại nhắc đến bản Tuyên ngôn Độc lập
đầu tiên của Việt Nam.
Điều đó cho thấy, quyền sống, quyền tự quyết của
mỗi dân tộc là tư tưởng chung, là lẽ sống, là lựa chọn chung của hai
dân tộc Việt Nam và Hoa Kỳ. Điều này càng được khẳng định trong bài
phát biểu của ông Obama với tuyên bố:
"Việt Nam là
một nước độc lập, có chủ quyền và không có quốc gia nào khác có thể áp đặt ý
chí của họ lên người dân Việt Nam. Độc lập, chủ quyền của Việt Nam do người
dân Việt Nam quyết định. Mỹ rất quan tâm đến sự thành công của đất nước Việt
Nam."
Tổng thống Obama và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân thăm nhà sàn, ao cá Bác Hồ. Ảnh: Báo Tuổi Trẻ. |
Quan trọng hơn nữa là sự chân thành ấy không
chỉ dừng ở những lời nói đi vào lòng người, mà còn là hành động
rất thiết thực:
Tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí
sát thương cho Việt Nam, hỗ trợ Việt Nam tăng cường năng lực tuần tra
hàng hải trên Biển Đông, hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam và hàng hóa
Việt Nam vào thị trường Mỹ để tránh lệ thuộc vào một "quốc gia
duy nhất nào đó"…
Trong số những hành động thể hiện sự chân
thành ấy, có thể nói quyết định dỡ bỏ cấm vận vũ khí là món quà
cực lớn của ông Obama dành cho Việt Nam.
Sở dĩ người viết nhận định như vậy là vì,
những năm trước đây các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ bao giờ cũng đòi có đi
có lại nếu Việt Nam muốn dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm này, đặc biệt
là có đi có lại trong vấn đề nhiều người quan tâm và được cho là khá nhạy
cảm - nhân quyền.
Nhưng ông Obama không đặt ra bất cứ điều kiện gì
cho việc dỡ bỏ lệnh cấm, ít nhất về mặt công khai. Cá nhân tôi cho
rằng, sự chân thành này thể hiện cách tiếp cận rất mới của cá nhân
ngài Tổng thống Obama, đúng như khẩu hiệu của ông lúc tranh cử: “Change we
need” (Chúng ta cần thay đổi).
Bởi lẽ Việt Nam có mua những vũ khí hiện đại
như máy bay, tên lửa, tàu ngầm thì cũng để phòng thủ, bảo vệ đất nước
chứ không phải để chống lại nhân dân.
Việc bán vũ khí sát thương cho Việt Nam không ảnh
hưởng gì đến quan hệ giữa nhà nước với nhân dân. Ghép hai vấn đề này
vào với nhau thật khiên cưỡng và chẳng giúp ích gì cho quan hệ hai
nước.
Tổng thống Obama
là một người lịch duyệt, thân thiện
Yếu tố thứ hai làm nên sự lôi cuốn của
"hiện tượng Obama" chính là sự lịch duyệt và thân thiện.
Riêng với cá nhân người viết, ấn tượng đặc biệt về sự lịch lãm
trong con người Tổng thống Obama nằm ngay ở một chi tiết rất
nhỏ.
Đó là khi ông cùng Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị
Kim Ngân thăm áo cá Bác Hồ và cho đàn cá ăn. Lúc được mời đi tiếp, ông Obama
đã cười rất tươi và vẫy tay chào đàn cá. Cử chỉ đó tuy rất nhỏ
nhưng rất tinh tế, thể hiện tầm vóc văn hóa của ông Obama. Ông là một
người thật lịch lãm.
Sự lịch lãm ấy của ông Obama còn thể hiện rất
rõ trong cách tiếp cận khéo léo với những vấn đề nhạy cảm, như
Chiến tranh Việt Nam hay nhân quyền. Nói về chiến tranh ông đã rất
chân thành và khéo léo không để mất lòng ai, mượn lịch sử để đặt
vấn đề cho tương lai.
Có 2 điểm nổi bật nhất trong cách tiếp cận
những chương buồn trong lịch sử quan hệ Việt - Mỹ của ông Obama: Một
là ông chỉ ra, có rất nhiều cách giải quyết vấn đề chứ không phải
chỉ có chiến tranh.
Hòa bình luôn tốt đẹp hơn chiến tranh và quan
hệ Việt - Mỹ là bài học cho thế giới. Tôi cho rằng, việc Tổng thống
Mỹ đúc rút ra được điều này từ quan hệ Việt - Mỹ là cực kỳ sâu
sắc và tinh tế.
Điểm nổi bật thứ hai khi nói về chiến tranh,
ông Obama đã hướng tới tương lai bằng cách không quên quá khứ: Mỗi khi
hai nước có khúc mắc nào đó, hãy nghĩ đến những người đã ngã xuống
trong chiến tranh để tìm cách xử lý hòa bình, bởi vì nền hòa bình này đã
phải đánh đổi bằng xương máu của cả hai bên. Đây là một gợi mở, một cách
ứng xử nhân văn sâu sắc.
Về các giá trị dân chủ hay nhân quyền mà dư
luận vẫn xem là vấn đề nhạy cảm trong quan hệ Việt - Mỹ, ông Obama
tiếp cận rất khiêm tốn, thông minh, khách quan và cầu thị.
Lâu nay, dư luận vẫn có những người ấn tượng
rằng, Mỹ là nước lớn thường lấy nhân quyền để gây sức ép trong quan
hệ với các nước khác.
Nhưng khi thăm Việt Nam, ông Obama tiếp cận rất
khéo, không lên lớp, không áp đặt. Ông nói rất lịch sự khi cho biết,
chính phủ Mỹ luôn bị người dân phê bình, nhưng chính nhờ phê bình mà
nhận ra sai sót. Đó là tinh thần Hiến pháp Mỹ - người dân có
quyền bộc lộ bất bình, đòi chính phủ điều chỉnh chính sách.
Nói cho cùng chân lý của Hoa Kỳ hay Việt Nam
cũng chỉ là một. Bởi lẽ cách đây mấy chục năm Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần: Ở đất nước ta nhân dân làm chủ,
chính phủ là đầy tớ của dân, dân có quyền đôn đốc chính phủ, chính
phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi chính phủ.
Nói cho đúng là Cụ Hồ phát biểu còn mạnh hơn
ông Obama rất nhiều, nhưng cả hai người đều khẳng định chân lý lấy dân làm
gốc.
Sự trùng hợp giữa hai ý kiến khiến chúng ta phải suy
nghĩ. Tại sao Mỹ và các nước phương Tây phát triển mạnh mẽ? Đó là
vì tự do, dân chủ được đề cao và có cơ chế thực thi hiệu quả. Ở đâu
cũng vậy, càng có tự do dân chủ thì càng có sáng tạo, càng ngăn
ngừa và hạn chế được lạm quyền, tham nhũng, càng kịp thời ngăn chặn
và sửa chữa những sai sót của người cầm quyền.
Thiết nghĩ đó cũng là lý do tại sao Thủ tướng
Chính phủ và Chính phủ Việt Nam khóa mới nhấn mạnh chiến lược xây
dựng một Chính phủ kiến tạo và phục vụ, thay vì chỉ đóng vai trò
là một cơ quan quản lý nhà nước.
Với sự thân thiện bộc lộ rất rõ qua từng nụ
cười, ánh mắt, cử chỉ khi giao tiếp với các nhà lãnh đạo cũng như
người dân Việt Nam, Tổng thống Hoa Kỳ đã chiếm trọn tình cảm của
người Việt và tình cảm của người Việt đã in sâu trong trái tim ông chủ
Nhà Trắng.
Sự thân thiện của ông Obama không chỉ thể hiện ở
những nụ cười tươi thường trực trên môi, những cái bắt tay thân thiện,
chọn ăn tối ở quán bún chả bình dân hay dừng lại cổng làng Mễ Trì
mua cốm, trú mưa và trò chuyện ít phút với người dân.
Dù rằng tất cả những hoạt động này đã có
kịch bản từ trước, đồng thời nằm trong một chương trình truyền hình
thực tế mà ông Obama tham gia, nhưng cái bắt tay nồng ấm, nụ cười thân
thiện của vị Tổng thống này hoàn toàn không phải "diễn",
không phải tự nhiên mà có.
Nó là một thói quen thường trực.
Obama rất hiểu nền văn hóa, tập quán văn hóa của
Việt Nam. Ba lần các nhà lãnh đạo cao nhất của Hoa Kỳ "lẩy"
Kiều, lần nào và câu nào cũng hay, cũng trúng, cũng giàu cảm xúc
và ý nghĩa.
Nhưng người viết tâm đắc và đánh giá cao nhất
là câu Kiều mà Tổng thống Obama đã chọn, nhất là việc lấy đó làm
câu kết bài phát biểu quá hợp cảnh hợp tình, khó có thể có câu
nào trong truyện Kiều hợp hơn câu Kiều ấy:
"Rằng: Trăm
năm cũng từ đây,
Của tin gọi một chút này làm ghi".
Của tin gọi một chút này làm ghi".
Trước tấm chân tình đối với Việt Nam, sự lịch
duyệt và thân thiện cũng như tầm vóc mà Tổng thống Obama đã thể
hiện, tôi xin gửi tặng ngài Tổng thống một câu Kiều nói lên ấn tượng sâu
sắc của tôi cũng như rất nhiều người dân Việt Nam về ông:
"Thiên tư, tài mạo tót vời,
Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa".
Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa".
Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết
Nguồn: Theo GDVN
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire