TS Tô Văn Trường
Để thoát nghèo đã khó, để trở thành một quốc gia phát triển còn khó hơn nhiều
lần. Điều kiện cần cho mục tiêu này là phải có môt thể chế thật năng động và
tiên tiến, có khả năng phát huy tối đa nội lực của đất nước, kết hợp ngoại lực
của khu vực và của toàn thế giới. Nói khác đi, là chúng ta phải có định hướng
chiến lược đúng, sách lược phù hợp và chiến thuật khôn khéo, uyển chuyển và
năng động. Việt Nam chưa tạo dựng được cho mình các điều kiện cần ấy, chưa nói
đến điều kiện đủ, nên giấc mơ “hoá Rồng” với ta còn quá xa vời.
Nhìn vào thực trạng của đất nước,
có lần tôi đã đề cập đến 3 điều kiện để hóa thành Rồng, rút ra từ bài học thành
công của các con Rồng Châu Á.
(1) Có người đứng đầu là bậc hiền
tài và thể chế thuận lợi để người đứng đầu cũng như mỗi người dân phát huy hết
tài năng phát triển đất nước.
(2) Có đội ngũ cán bộ biết quản
lý nhà nước pháp quyền hiện đại có hiệu lực và hiệu quả cao; có những doanh
nhân biết kinh doanh đạt hiệu quả kinh tế, xã hội cao cho bản thân, cho doanh
nghiệp và cho đất nước; có các nhà khoa học biết lựa chọn, tiếp thu, vận dụng
tốt các thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến trên thế giới, tiếp đó biết
sáng tạo thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến của chính nước nhà.
(3) Có một dân tộc văn minh và
tài trí được đào tạo, bồi dưỡng bởi một nền giáo dục quốc dân hiện đại có chất
lượng cao.
Có 3 luồng ý kiến về 3 vấn đề nêu
trên.
Luồng ý kiến thứ nhất: Tán thành quan điểm nêu trên dù rằng những người
thích xét nét có thể nói nhiều hơn hoặc ít hơn 3 điều kiện hóa Rồng đó. Tiếc
rằng, hiện nay, chúng ta không có cả 3 điều kiện nói trên. Vấn đề đăt ra là
không phải dân tộc ta bị Trời hành, không “ban” cho các điều kiện đó. Mà là ở
chỗ thể chế của chúng ta không tạo ra những mảnh đất để phát triển chúng, mà
ngược lại, triệt tiêu chúng. Nếu cứ tiếp tục như thế này, thì chẳng những đất
nước không bao giờ có những điều kiện đó, mà trái lại, chút ít gì còn lại cũng
bị thủ tiêu. Và đương nhiên không thể thành Rồng mà chỉ có thể là bò sát. Vì
vậy, vấn đề số 1 là cải cách thể chế. Có thể chế đúng- mà nội dụng cốt lõi là
dân chủ- thì mới có thể sản sinh ra các điều kiện hóa Rồng.
Thời Cách mạng Tháng Tám và Kháng
chiến chống Pháp, chúng ta khó hơn nhiều về mọi mặt, vậy mà do cách làm dân
chủ, khơi dậy được tinh thần yêu nước, giải phóng được sức sáng tạo của nhân
dân…nên đã làm nẩy sinh nội năng to lớn không ngờ trong một dân tộc mù chữ vừa
qua nạn đói, để giành chiến thắng. Các “chủ trương” hiện nay cũng đề cập chuyện
đổi mới thể chế, cải cách,dân chủ,… nhưng thực tế chỉ là nói cho vui. Hành động
thì ngược lại. Đó là vấn đề nan giải.
Luồng ý kiến thứ hai: Cho rằng không một quốc gia nào
trên thế giới này có sẵn cả 3 điều kiện hóa Rồng nêu ở trên, mà đấy là 3 điều
kiện phải phấn đấu tạo ra trong quá trình tranh đấu của một quốc gia, vì thế
quốc gia mới cần có một lực lượng chính tri tinh túy (đội ngũ elite của đất
nước – có thể là 1 hay một số đảng phái, hay tổ chức chính trị…) lãnh đạo; minh
quân chỉ có thể ra đời và trưởng thành từ quá trình phấn đấu / chiến đấu của
lực lượng tinh túy này mà thôi. Ngồi chờ Chúa trời ban tặng điều kiện hóa Rồng
thì không bao giờ có.
Thật ra Đảng cộng sản Việt Nam
hiện nay có đủ khả năng để tạo ra 3 điều kiện này, nếu Đảng cộng sản lấy mục
đích phục vụ Tổ quốc là mục đích duy nhất và trên hết. Đảng hôm nay nắm trọn
vận mệnh đất nước và mọi quyền hành trong tay mà không tạo ra được 3 điều kiện
này thì còn ai làm được? Nhưng cho đến nay Đảng vẫn không làm được việc này là
vì Đảng không chọn làm nhiệm vụ tạo ra 3 điều kiện như tác giả Tô Văn Trường
mong mỏi làm lẽ sống và làm nhiệm vụ duy nhất của mình, mà Đảng chỉ chăm lo cho
địa vị của chính mình thôi, lầm lẫn và đồng nhất mình với Tổ Quốc, thậm chí
Điều 4 đặt Đảng trên cả Tổ quốc!
Cứ nhìn con đường Lý Quang Diệu
và Đảng Nhân Dân Hành Động đã đi để làm nên Singapore hôm nay từ một bãi làng
chài thì rõ! Đảng cộng sản Việt Nam hôm nay vẫn hoàn toàn có thể làm được như
Lý Quang Diệu và Đảng Nhân Dân Hành Động của Singapore đã từng làm, nếu Đảng
cộng sản Việt Nam muốn, và chỉ cần ĐCSVN có ý chí này là đủ, còn thiếu trí tuệ
thì dựa vào trí tuệ của dân tộc, đặc biệt là giới trí thức.
Luồng ý kiến thứ hai này cũng cho
rằng trong điều kiện cụ thể hiện nay của nước ta, Đảng cộng sản VN nắm trọn vẹn
mọi quyền hành hợp lý nhất là Đảng phải chủ động phấn đấu tạo ra 3 điều kiện
nói trên cho đất nước, vì lợi ích quốc gia hôm nay đòi hỏi như vậy, và mục tiêu
Tổ quốc trên hết cũng đòi hỏi Đảng phải làm như vậy. Nếu Đảng cộng sản Việt Nam
không lựa chọn như vậy và cũng không cho phép ai làm như vậy là đi ngược với
lợi ích quốc gia, và sẽ không coi Tổ quốc là trên hết!
Luồng ý kiến thứ ba: Luồng ý kiến thứ ba cho rằng khi một đất nước rơi vào
khủng hoảng phát triển có thể có ba khả năng xẩy ra (1) Lực lượng lãnh đạo nhìn
ra vấn đề và tiến hành cải cách. (2) Những lực lượng đối lập sẽ lớn lên, đủ
thông minh và trách nhiệm thực hiện việc thay đổi thể chế. (Đây là kết quả của
sự phát triển, thường tạo ra bất ngờ với nhiều người quan sát “thông thái”) và (3)
Cả hai lực lượng cầm quyền và đối lập đều không đủ năng lực và phẩm chất khai
thông sứ mệnh cải cách, để dân tộc rơi vào vòng trầm luân kéo dài. Hai khả năng
đầu tiên đều có thể xẩy ra, bất chấp ý chí chủ quan của chúng ta. Xấu nhất là
khả năng thứ ba, lại chính là điều mong muốn của láng giềng phương Bắc.
Ngẫm suy:
Trước hết, mong dư luận quan tâm
đến vận mệnh đất nước trao đổi về ba luồng ý kiến nói trên và góp ý vào vấn đề
đang bàn này.
Nghiên cứu kinh nghiệm các con
Rồng châu Á, người viết bài này (Tô Văn Trường) cho rằng 3 điều kiện nêu trên
thật ra chỉ xuất phát từ một đầu mối : (1) sẽ cho ra (2) và (3). Tiếc thay, ở
xứ ta không có đủ 2 yếu tố trong điều kiện (1): người đứng đầu hiền tài và thể
chế dân chủ. Vậy hiền tài sinh ra thể chế hay thể chế sinh ra hiền tài ?
Các nước Âu Mỹ phải trải qua
nhiều cuộc biến đổi lịch sử mới có được thể chế dân chủ, rồi thể chế này sản
sinh, chọn lọc ra nhiều hiền tài trên các lĩnh vực, họ cũng cải tiến các định
chế khi nền dân chủ gặp khó khăn, khủng hoảng.
Khi chỉ có 1 trong 2 yếu tố của
điều kiện (1) thì cái này sẽ triệt tiêu cái kia (thể chế phi dân chủ sẽ vô hiệu
hóa nhà lãnh đạo hiền tài, hoặc nhà lãnh đạo mưu mô sẽ vô hiệu hóa thể chế dân
chủ).
Dân chủ trực tiếp hay đại nghị
sinh ra do điều kiện lịch sử của mỗi nước nhưng phải là dân chủ thật sự, nhà
nước pháp quyền thực sự (không ai đứng trên hiến pháp, luật pháp) ) thì đất
nước mới phát triển.. Nếu bầu trực tiếp mà không có cơ chế bảo đảm dân chủ thật
sự thì đất nước cũng không vượt lên được (ví dụ điển hình là nhiều trường hợp
tổng thống chế ở Châu Phi, Châu Mỹ Latin) .
Như vậy, 3 điều kiện để Việt Nam
hóa Rồng nêu trên chỉ có được khi có một nền dân chủ đích thực bảo đảm quyền tự
do của mọi người. Đó là một quá trình nên phải có bước đi. Đã có một số ý kiến
đề cập bước đi này nhưng phải tiếp tục làm rõ thêm gắn với khai dân trí, chấn
dân khí.
Lời kết
Giới cầm quyền hiện nay khác với
những người lãnh đạo trong thời kỳ đổi mới 1986; thêm vào đó là sự chi phối
ngày càng tăng của Trung Quốc. Tuy nhiên, ngày nay cũng có một thuận lợi rất
quan trọng so với cuối thế kỷ trước, đó là internet và mạng xã hội giúp cho
khai dân trí, chấn dân khí mà không ai có thể ngăn chặn được.
Lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam
phải nghĩ lại, để dựa vào trí tuệ nhân dân thay đổi tất cả theo nguyên tắc cả
nước cùng thắng trước khi quá muộn.
Từ lâu rồi, ở nước Nhật đã có một
khẩu hiệu bất di bất dịch “Tất cả cho nước Nhật, nước Nhật trước đã !” Tư tưởng
này, tương tự khẩu hiệu rất cũ nhưng vô cùng thiêng liêng của Viêt Nam “Tổ quốc
trên hết !”. Có lẽ ngày nay ở nước ta, tư tưởng này đã bị người ta ngấm ngầm
đổi lại thành “Tất cả cho tôi, vì tôi, tôi trước đã” và cái tư tưởng suy đốn
này đang lan rất nhanh sang lớp trẻ . Cầu trời, mong sao đó chỉ là một sự lây
nhiễm – vì phàm giả lây nhiễm thì còn có phương phòng ngừa, chữa trị, còn nếu
như đó là một sự di căn thì … vô phương cứu chữa, lúc đó Việt Nam ta không thể
hiện thực hóa giấc mơ thành Rồng mà chỉ có thể thành bò sát! Đó là hệ quả nhãn
tiền , nếu như chúng ta không thay đổi!
Xin có mấy vần để kết thúc bài
viết này:
“Chân trời xa, giấc mơ gần
Làm sao thoát cảnh phong trần hỡi
ai
Bốn nghìn năm khát vọng hoài
Triền miên chinh chiến, thiên
tai, đói nghèo
Nay ta muốn cất cánh diều
Thì xin cắt sợi dây neo “vì
mình”.
(cóp fblog kimdungkyduyen)
(cóp fblog kimdungkyduyen)
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire